De Maand van de Geschiedenis in oktober 2017
Op 1 oktober is de Maand van de Geschiedenis van start gegaan. Dit is het grootste historische evenement van Nederland. Honderden culturele organisaties zetten in deze editie het thema Geluk in de schijnwerpers. Van gelukzoekers tot weldoeners, van Fortuna tot vrijheid. Kan geluk van een paar eeuwen terug mensen nu nog inspireren, of het huidige geluk doen relativeren?
In oktober ontdek je gisteren om vandaag te begrijpen. Festivals, debatten, rondleidingen, verkiezingen, talks, tours, boeken, tentoonstellingen, films, radio, televisie etc. Hieronder een greep uit het aanbod.
Gelukzoekers of gelukbrengers?
Geluk brengt vele miljoenen mensen wereldwijd op de been, uit vrije wil of nood. De grote migrantenstroom naar Europa leidt tot hoofdbrekens in onze westerse wereld. Maar ooit reisden Nederlanders zelf in groten getale de wereld rond. Aankomende dinsdag 17 oktober organiseren Van Gisteren en De Nieuwe Liefde een avond over deze Nederlandse gelukzoekers door de eeuwen heen. Museum Bronbeek besteedt in de Week van de Koloniale Geschiedenis van 22 tot en met 29 oktober aandacht aan het koloniale 'geluk' in de Oost en de West: aan de mannen en vrouwen die het geluk vergeefs zochten en aan hen die het ook daadwerkelijk vonden. Het Rijksmuseum organiseert op zaterdag 28 oktober de Nacht van de Geschiedenis: een avond vol debatten, muziek, rondleidingen rond gelukzoekers en -brengers en meer.
Van hemelse gave tot hebbeding
Geluk lijkt in de 21e eeuw wel een obsessie, iets waar je recht op hebt en iets wat maakbaar is, op grote en op kleine schaal. Het levensgeluk was echter niet altijd tot in detail kneedbaar. Prof dr. Herman Pleij, essayist van de Maand van de Geschiedenis 2017, houdt in oktober diverse lezingen over geluk. Van Thomas Mores Utopia tot tips in de Happinez en van het paradijs tot de komst van geluksambtenaren.
Prof dr. Herman Pleij © afbeelding recht Martijn van de Griendt
"Zo gauw geluk onder één noemer wordt gebracht, verliest het individu zijn vrijheid. Laten we geluk koesteren als een strikt persoonlijke ervaring die je overkomt en aangenaam ontregelt", zo schrijft Herman Pleij in zijn essay voor de Maand van de Geschiedenis. Zijn essay; Geluk!? Van hemelse gave tot hebbeding wordt door de CPNB uitgegeven, ter gelegenheid van de Maand van de Geschiedenis. In oktober is het in de boekhandel te koop voor € 3,50.
Prof dr. Herman Pleij studeerde Nederlandse Taal- en Letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam. Van 1981 tot 2008 was hij daar hoogleraar in de Historische Nederlandse Letterkunde. Hij werd onderscheiden met de Francqui-leerstoel (1993) voor buitenlanders door de Belgische regering, en in 2000 door de Katholieke Universiteit Brussel met een eredoctoraat. En bij diens afscheid van de universiteit, werd hij tevens koninklijk benoemd als Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Tegenwoordig schrijft Herman Pleij in dag- en weekbladen over cultuurhistorische onderwerpen. Zijn boeken komen uit bij Uitgeverij Prometheus.
Vrouwenemancipatie: Aletta Jacobs 1854-1929
Impressie Aletta Jacobs van kunstschilder Isaac Israëls
Nederlandse arts Aletta Jacobs werd in 1871 toegelaten tot de universiteit. Niks bijzonders, zul je misschien zeggen, maar dat was het toen wel. Ze was namelijk de allereerste vrouw die in Nederland officieel naar een universiteit mocht. Aletta was 17 jaar en zat op school toen ze minister-president Thorbecke een brief schreef. Daarin vroeg ze ‘toegang tot academische lessen’, want ze wilde graag dokter worden. Thorbecke antwoordde binnen een week, maar niet aan Aletta zelf. Hij schreef haar vader dat het goed was. Door Aletta’s brief gingen de Nederlandse universiteiten open voor meisjes!
Aletta Jacobs maakte van vrouwenrechten haar levenswerk
Haar hele leven is Aletta Jacobs opgekomen voor de rechten van vrouwen. Als arts opende zij een praktijk die vrouwen hielp aan voorbehoedsmiddelen, zodat zij niet ieder jaar zwanger werden. Ook trok zij ten strijde tegen misstanden in het winkelbedrijf. Zij had namelijk gemerkt in haar Amsterdamse artsenpraktijk, dat veel winkelmeisjes lichamelijke klachten hadden omdat zij de hele werkdag van elf uur lang moesten blijven staan. En dankzij Aletta Jacobs kwam er een wet tot stand die winkels verplichtte ‘zitgelegenheid’ voor hun personeel in te richten.
Aletta heeft tevens vijftig jaar lang gestreden voor het algemeen vrouwenkiesrecht. Dit deed zij samen met andere vrouwen en mannen die opkwamen voor de rechten van de vrouw. Die vrouwen noemden zichzelf ‘feministen’ en lieten zich veelvuldig horen door het organiseren van tentoonstellingen, het uitgeven van kranten en pamfletten, het oprichten van verenigingen, demonstreren en aanbieden van petities. Het duurde tot 1919 voor het vrouwenkiesrecht werd ingevoerd. In 1922 gingen de Nederlandse vrouwen voor het eerst naar de stembus. Aletta Jacobs was toen 68 jaar oud: entoen.nu/alettajacobs
Overzicht programma en reizende reporters
Tip: luister naar het interview op Hello Radio met Sietske van der Veen, historica, journalist en coördinator van het team Reizende Reporters 2017
Hoofdorganisator van de Maand van de Geschiedenis is het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem. Dit museum werkt samen met een veelheid aan culturele instellingen om geschiedenis breed onder de aandacht te brengen. De Libris Geschiedenis Prijs is onderdeel van de Maand van de Geschiedenis. Het Rijksmuseum organiseert de Nacht van de Geschiedenis. De Maand van de Geschiedenis wordt financieel mede mogelijk gemaakt door het Fonds voor Cultuurparticipatie.