Stedelijk Museum Schiedam & de Sacha Tanja Penning
Het Stedelijk Museum Schiedam is een museum voor moderne, en hedendaagse Nederlandse beeldende kunst. De grote collectie kunstwerken uit de Cobra-beweging is hier een voorbeeld van. Met Karel Appel, Eugène Brands, Constant, Corneille, Anton Rooskens,
Jan Nieuwenhuys en Theo Wolvecamp, heeft dit museum een fraai palet aan moderne kunst in huis. Dit jaar is het Stedelijk Museum Schiedam de plek voor de uitreiking van de Sacha Tanja Penning. Deze prijs is bedoeld voor hedendaagse figuratieve kunst.
De 17e Sacha Tanja penning wordt uitgereikt aan de jonge kunstenares Robin Speijer
De vakjury van de Sacha Tanja Penning heeft unaniem besloten dat kunstenares Robin Speijer dit jaar de prijs in ontvangst mag nemen. De prijs bestaat uit een geldbedrag van € 10.000,- en een penning ontworpen door kunstenaar Guus Hellegers.
Het enthousiasme van de vakjury blijkt groot te zijn, want Robin Speijer brengt op haar wijze vernieuwing in de hedendaagse figuratieve kunst. Hieronder enkele commentaren van de vakjury:
"Onze winnaar is een echte schilder, die in krap vijf jaar tijd een stormachtige ontwikkeling heeft doorgemaakt. Zij heeft zich toegelegd op het schilderen van textiel, waarbij ze de context heeft weggesneden. Dat iets een blouse, een shawl of een trui is doet er niet toe. Het gaat puur om het kijken naar het materiaal, de vaak felle, contrasterende kleuren, de textuur van de stof - is het glad, glanzend of juist ribbelig, gebreid of bedrukt? - en de patronen."
"Ze bouwt haar composities zorgvuldig op. Het klakkeloos kopiëren van de foto die ze van het textiel maakt is er nooit bij. Zij is beslist geen hyperrealist. Ze zet de werkelijkheid als een strenge regisseur strak naar haar hand. Ze plooit de stof zoals zij wil en past de patronen waar nodig zo aan, dat ze het oog van de kijker op de meest aantrekkelijke wijze door de compositie leidt."
"Haar fascinatie voor kleuren, patronen en stoffen is aanstekelijk. Zij overrompelt met haar vaardige schildershand de kijkers. Ze pakt hen in, in een warme gebreide sjaal, of verleidt hen met een zijdezachte, glanzende stof. De textuur is bijna tastbaar. Dankzij haar is het net alsof onze ogen kunnen "aaien" en het textiel werkelijk kunnen voelen."
De jury van de Sacha Tanja Penning werd verzorgd door Emily Ansenk - Directeur Holland Festival, Wim Pijbes - voormalig Hoofddirecteur Rijksmuseum Amsterdam, Joop van Caldenborgh - verzamelaar van kunst, en Sanne ten Brink - Hoofd ING kunstcollectie.
Wie was Sacha Tanja, en wat heeft zij voor de figuratieve kunst in Nederland betekent?
Sacha Tanja (1942-2004) was hoofdconservator van de ING Collectie. Zij heeft zich destijds jarenlang ingespannen voor de promotie en stimulering van de hedendaagse figuratieve kunst. Het resulteerde in één van de belangrijkste bedrijfscollecties op dit gebied in Nederland. De door haar opgebouwde collectie varieerde van schilderijen, sculpturen, objecten en vormen van grafiek. De werken waren allemaal kenmerkend in een fijnzinnig realisme tot en met een sterk expressionistische figuratie.
Sacha Tanja was ook een klankbord voor kunstenaars die niet in de ING Collectie waren opgenomen. Met haar aanstekelijke enthousiasme en eigenzinnigheid kreeg zij veel gedaan. Het was voor haar ook al snel duidelijk dat figuratieve kunst de meeste waardering zou krijgen bij de medewerkers en klanten van ING.
En hoewel deze kunstvorm destijds haaks stond op de heersende conceptuele- en minimalistische expressie, bleek het toch een schot in de roos. Haar gedurfde aankopen bleken achteraf ook een goede investering, waaronder 'De Oogst' van kunstschilder Pyke Koch.
Het illustreert tevens dat Tanja het leiderschap had geclaimd in haar vakgebied. Het getuigt van visie, durf en medemenselijkheid. Haar kennis en enthousiasme werkte aanstekelijk bij collega's en klanten. Ze was een ware ambassadrice van de figuratieve kunst.
Het stedelijk museum Schiedam; een museum dat al sinds 1899 gastvrij is
Ruim 750 jaar geleden stond er op de plek van dit museum het Sint Jacobs Gasthuis voor bejaarden en zieken. Het was destijds gesticht door Gravin Aleida van Henegouwen, zuster van Willem III, de graaf van Holland. De structuur van toen zie je nog terug in het museum van nu; een kapel in het midden, met aan weerszijden een vleugel en enkele huisjes. Vanaf eind 18e eeuw werd het vervangen door een gebouw in neoclassicistische stijl met voorgevel en zuilen. In de linkervleugel woonden mannen, en de rechtervleugel vrouwen. In 1934 verhuisden de bejaarden van dit gasthuis naar een nieuw gebouw aan de Burgemeester Knappertlaan in Schiedam. In 1940 werd het gebouw het onderkomen van het Stedelijk Museum Schiedam.
Het meest publieksvriendelijke museum 2019 heeft een omvangrijke collectie.
De collectie van het Stedelijk Museum Schiedam bestaat uit 9.000 historische voorwerpen gerelateerd aan de geschiedenis van de stad, en 7.000 moderne kunstwerken van 1947 tot nu. In de jaren 50 werd bepaald dat het museum zich zou richten op 'thans levende kunstenaars' in Nederland. Dit resulteerde in een kerncollectie van CoBrA-kunstenaars en zou verder worden uitgebouwd met hedendaagse kunst.
Geheel andere opvattingen over schilderkunst zijn te vinden in haar 2e kerncollectie: 'seriële, systematische, fundamentele en radicale schilderkunst van 1960 tot nu'. Deze kunstenaars, zoals Jan Schoonhoven, Daan van Golden, Ad Dekkers en Peter Struycken verkennen de grenzen van de schilderkunst. De 3e categorie gaat over 'sociaal-maatschappelijk engagement vanaf 1990. Het zijn kunstenaars die vooral naar maatschappelijke ontwikkelingen kijken. Hun technieken variëren van schilder-, teken- en beeldhouwkunst tot fotografie en video. Zo kocht het museum werk aan van Evelyn Taocheng Wang en Zoro Feigl.
Het Stedelijk Museum Schiedam presenteert verhalen en werken van 35 vrouwen
Een leuk detail is dat het museum de komende jaren verhalen en werken van honderden beeldend kunstenaars online gaat delen met het publiek. De eerste selectie voor dit initiatief bestaat uit
verhalen en werken van 35 vrouwelijke kunstenaars. Bijvoorbeeld
Charlotte van Pallandt (1898-1997) die van schilderen
naar beeldhouwen ging. Ze maakte naam met haar bronzen beeld van koningin Wilhelmina, en geldt als een van de beste portrettisten van Nederland.
Het museum verbindt de Schiedammers van diverse generaties en achtergronden met elkaar door kunst en geschiedenis. Kom je van buiten Schiedam, dan ben je van harte welkom om de stad te bezoeken. Helaas is het museum tot het najaar van 2021 niet toegankelijk vanwege een renovatie. Het museum heeft wel leuke tips voor je op een kaart die je gratis kunt downloaden
(Bron foto's: Aad Hoogendoorn en Stedelijk Museum Schiedam)
Interview met Sanne ten Brink over kunst bij ING
Sanne ten Brink was in 2005 aangesteld als (hoofd) conservator van de ING Collectie. Sinds 2010 is zij Head Curator Art Management bij ING. Daarmee is ze verantwoordelijk voor het wereldwijde kunst- en cultuurbeleid van de bank. We gingen met haar in dialoog over haar werk, haar passie voor kunst, én waarom het zo belangrijk is om ook jong creatief talent een podium te geven. Dit jaar was zij tevens jurylid voor de uitreiking van de Sacha Tanja Penning. Deze werd toegekend aan Robin Speijer.
Je gaat over de kunstcollectie van de bank, Hoe is dit op jouw carrièrepad gekomen?
Ik studeerde in Groningen Kunst en Kunstbeleid, en ben toen aansluitend een paar maanden in New York gaan wonen. Daar was ik werkzaam bij PS1, een affiliate van the Museum of modern Art in Manhattan. Dit staat tevens bekend onder de naam MoMa. Ik heb toen ook gewerkt bij de James Goodman Gallery.
Sinds januari 2005 ben ik met veel plezier werkzaam als (hoofd) conservator van de ING Collectie. Ik heb zowel zakelijk in het bedrijf, als op het artistieke vlak in de culturele sector veel ervaring opgedaan. Sinds 2010 ben ik als hoofd van de afdeling Art Management verantwoordelijk voor het wereldwijde kunst- en cultuurbeleid van ING. Het is daarbij mijn ambitie om zowel hyperlokale- als internationale samenwerkingen tot stand te brengen, en dit te doen op basis van de behoefte in de samenleving. Ik streef er naar om diverse doelgroepen op vernieuwende wijze te enthousiasmeren voor kunst en cultuur. Tegelijkertijd wil ik een boost geven aan het hedendaagse kunst- en cultuur klimaat.
Hoe ziet jouw dagelijks werk er uit, wat komt hier allemaal bij kijken?
Werkelijk geen dag is hetzelfde. Zoals gezegd ben ik verantwoordelijk voor het Kunst en Cultuurbeleid, en daarmee ook voor de collectie van ING. Die bestaat uit ruim 5500 kunstobjecten, verspreid over 150 locaties wereldwijd. Dat is van Amsterdam tot Hong Kong en New York, en alles wat er tussen ligt.
Dit betekent het beheer en behoud van de collectie, zorgen dat alle kunstwerken in goede conditie blijven, de inrichting van alle kantoren, de aankopen doen, etc.
Het is uiteraard belangrijk dat de ING Collectie gezien wordt. Zowel online- als offline wordt deze gedeeld met een breed publiek, denk aan tentoonstellingen, het beschikbaar stellen van werken
in bruikleen, en het verzorgen van rondleidingen.
Verder hebben wij Art Management Services. Dit is een dienstverlening van ING voor relaties van Private Banking en Wealth Management. Alle kennis die mijn afdeling in de afgelopen 45 jaar heeft opgedaan, wordt met het relatie netwerk gedeeld. Bijvoorbeeld het aan- en verkopen van kunst, het formuleren van een collectiebeleid of advies bij restauraties.
Kunst is cruciaal op kantoor bij ING. We hebben meubels, computers, planten, we doen aan branding, enzovoort. En dan heb je kunst! Het is de manier om je te onderscheiden van anderen, om te laten zien wie je bent en waar je voor staat. Het geeft identiteit en ziel aan een kantoor. En kunst stelt ons in staat om vragen te stellen via de kunstenaar, die je als bedrijf zelf niet altijd kunt stellen. Het opent ons de ogen voor wat er in de wereld om ons heen gebeurt. Het stelt onze medewerkers en onze klanten in staat, om hierop te reflecteren.
De belangrijkste doelstelling van de collectie is om een cultuur van innovatie en verandering binnen ING te brengen. Dat is super urgent, juist nu. Er is momenteel veel vraag naar dingen die onverwacht, creatief en innovatief zijn. Veel medewerkers zitten namelijk urenlang achter hun computer, er gaat zoveel digitaal. Veel zaken worden analytisch bepaald en via Excel sheets berekend. Wanneer je als bedrijf zegt dat je voorop loopt en aan de voet van verandering staat, dan moet je dat ook doen. En kunstenaars zijn bij uitstek koplopers. Die hebben een eigen en unieke manier van naar de wereld kijken. Door opdrachten met hen te doen, ze uit te nodigen in het bedrijf, of via webinars, proberen we die cultuur van innovatie en verandering binnen te brengen.
Ik geloof erin dat het belangrijk is om medewerkers te prikkelen, om hen aan te zetten tot het stellen van vragen over zichzelf, het bedrijf, en de wereld waarin we leven. Dat helpt namelijk bij het kritisch naar je eigen werk kijken, open te staan voor nieuwe ideeën en zaken ook van een andere kant te bezien.
Hoe groot is de kunstmarkt en hoe kijk jij naar het investeren in kunst?
De kunstmarkt is onwaarachtig groot. Hoe groot, dat verschilt letterlijk per dag. Corona is een harde klap voor de culturele sector en de kunstmarkt, dat is duidelijk. En aangezien de wereldwijde kunstmarkt afhankelijk is van internationale reizen, kunstbeurzen, veilingen en tentoonstellingen die je persoonlijk kunt bezoeken, wordt deze sector hierdoor gigantisch hard geraakt. Het is nog te vroeg om de financiële impact precies te kunnen voorspellen, maar dit wordt een grote uitdaging en zal impact hebben op de gehele kunstmarkt.
Kunst is een onvoorspelbare markt. Je kunt hoge rendementen halen, maar je kunt eveneens veel verliezen. Kunst heeft geen dagwaarde en geeft geen rente. Kunst is daarom minder liquide dan aandelen en obligaties. Bovendien zijn er hoge kosten met de aan- en verkoop gemoeid, denk aan opgeld, volgrecht, belastingen. Ook zijn er vaste 'verborgen' kosten zoals de verzekeringen, onderhoud en restauratie of opslag. En niet te vergeten de eenmalige kosten voor taxatie, transport, enzovoort. Er komt veel meer bij kijken. Het meeste 'rendement' voor de particulier zit 'm naar mijn idee dan ook in de emotionele investering, het genieten van een mooi kunstwerk aan de muur. Dit zie je nu ook in deze uitzonderlijke tijden.
Er is behoefte aan meer diversiteit in de kunst, hoe kijken jullie hiernaar?
Diversiteit is een belangrijke pijler voor ING. Voor de ING Collectie ben ik altijd op zoek naar de beste kunstenaars die aansluiting vinden bij onze collectie, en die het experiment goed binnen brengen bij ING. Kunstenaars die de grenzen van figuratie opzoeken. Zo verzamelden wij onder meer al vroeg werk van Frank Creton uit de Bijlmer, en heeft Said Kinos recent nog een muurschildering aangebracht in ons nieuwe kantoor in Utrecht. Dit is niet vanwege hun afkomst, gender of huidskleur, maar vanwege hun kwalitatieve vaardigheden en vernieuwende blik.
Ik geloof ook in de kracht van (jonge) kunstenaars en hun talent. Daarom vind ik het belangrijk hen een stap verder te brengen in hun carrière. Het is zeker in deze tijd niet eenvoudig om als kunstenaar je hoofd boven water te houden. Veel kunstenaars stellen ons in staat, om buiten kaders te denken en te handelen. Ik geloof dat hun visie en blik op de wereld ontzettend belangrijk is, voor iedereen. De kunst is als zuurstof. We hebben dit allemaal nodig om goede keuzes te maken, om daarbij een open, objectieve en tevens onafhankelijke blik te ontwikkelen.
De Sacha Tanja Penning ging naar Robin Speijer, wat spreekt je zo aan in haar werk?
De vakjury, waar ik dit jaar deel vanuit maakte, was unaniem over de keuze. Ik vind dat Robin goed voortbouwt op een figuratieve traditie, maar wel binnen haar eigen stijl. De figuratieve gewaagdheid en weldoordachte compositie van haar werk sluiten uitstekend aan bij de soort kunst die Sacha Tanja met veel liefde steunde. Robins werken zijn gewaardeerde toevoegingen aan de figuratieve topkunst in Nederland. Ze neemt de kijker mee in haar eigen wereld van stoffen. Ze licht iets uit waar je normaal gesproken aan voorbij loopt en maakt dit bijzonder!
Robin schroomt ook niet om te experimenteren met haar materiaal, zoals met water vermengbare olieverf. Deze techniek komt de kleurintensiteit van haar werk ten goede. Als geen ander weet zij stof op het doek te zetten en kijkt daarbij verder dan de grenzen van de kunst uit haar eigen tijd. Robin is geen hyperrealist, maar ze zet de stoffen als een strenge regisseur strak naar haar hand. Ze plooit de stof zoals zij wil en past de patronen waar nodig aan. In dat opzicht creëert ze echt iets nieuws.
De Sacha Tanja Penning is een mooi initiatief. Het is een prijs ter promotie en stimulering van de figuratieve kunst in Nederland. Ik vind het belangrijk dat deze stroming, die niet altijd populair is geweest in de 20ste eeuw, de erkenning krijgt die ze verdient.
(Bron portretfoto Sanne ten Brink: ING)