Waarde van het Nederlands landschap in kaart gebracht

Waarde van het Nederlands landschap in kaart gebracht


Het CBS onderzoekt samen met Wageningen University & Research een methode om Natuurlijk Kapitaal te meten. Dit is in opdracht van Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). Het resultaat is veelbelovend, want de Natuurlijk Kapitaalrekeningen bieden mogelijkheden om de Sustainable Development Goals (SDG’s of duurzame ontwikkelingsdoelen) beter in beeld te brengen. Dat stellen Rixt de Jong en Patrick Bogaart van het CBS.

Het doel van natuurlijk kapitaalrekeningen in relatie tot ecosysteemdiensten

De Natuurlijk Kapitaalrekeningen hebben als doel om de relatie tussen natuur, economie en menselijke activiteiten op overzichtelijke en internationaal vergelijkbare wijze, letterlijk in kaart te brengen. Aan de basis van dit stelsel van rekeningen staan de zogeheten ecosysteemdiensten. Dit zijn de bijdragen van ecosystemen aan onze economie en aan andere menselijke activiteiten. De ecosystemen leveren onophoudelijk producten en diensten aan die onmisbaar zijn voor mensen. Het levert onder meer hout, drinkwater en schone lucht. In de stadsparken vinden mensen rust en ontspanning, en bieden parken ook ruimte voor zowel waterberging als stadskoeling.

De koppeling van de ecosysteemdiensten met de economische- en duurzaamheidsstatistieken van het CBS levert dan ook belangrijke informatie op, waarbij het niet gaat om de intrinsieke waarde van natuur. In de afgelopen zes jaar is onderzocht, of het internationale meetsysteem dat voor natuurlijk kapitaal bestaat, ook ontwikkeld kan worden voor Nederland. "Dat meetsysteem staat er nu", aldus projectleider de Jong.

Hans Kaljee: Amsterdam heeft 1 miljoen bomen als heipalen

Hans Kaljee: Amsterdam heeft 1 miljoen bomen als heipalen


Hello Radio interview met Hans Kaljee. Hij is in het dagelijks leven hoofdstedelijk bomenconsulent van gemeente Amsterdam en co-auteur van 'Iep of Olm'. Het gesprek gaat over de ins & outs van onderhoud, het monitoren en beheer van bomen. Ook de wet en praktijk bomenverordening komt aan bod, want je kunt niet zomaar kappen. Daarbij moet ook een boom terug worden geplant. Nieuw is de ontwikkeling rond het beleid en kapitalisatie van bomen in relatie tot leefbaarheid en gezondheid in steden.

Kaljee is ook betrokken bij i-Tree: "Dit is een rekentool om opbrengsten van bomen inzichtelijk te maken. Dit is interessant voor de onderhoudsvoorwaarden en inrichtingseisen met betrekking tot de levenscyclus van bijna 300.000 bomen in Amsterdam."

Het nieuwe meetsysteem van het CBS/WUR is geschikt voor bos, heide of bebouwd gebied

De nieuwe methode verdeelt Nederland in typen van ecosystemen. Bijvoorbeeld bos, heide, akker, strand, of een woonwijk. Het brengt het gebruik van de natuur door de mens letterlijk in kaart. Bogaart: "Per soort gebied kijken we naar de kwaliteit van het ecosysteem en naar de ecosysteemdiensten die voor mensen van nut zijn. Ook bepalen we de economische waarde van die diensten. Daarbij hebben we diensten geselecteerd waarover we iets kunnen zeggen op basis van data, zoals houtkap, recreatie of klimaatregulering. Maar sommige diensten die wellicht van belang zijn vallen toch af. Dit komt omdat we er geen gegevens over hebben, denk bijvoorbeeld aan bramen plukken."

Als proef zijn de ecosysteemdiensten voor de jaren 2006, 2013 en 2018 inmiddels met succes in beeld gebracht. Bogaart: "De bedoeling is dat we dit nu volgens een vaste frequentie gaan doen, bijvoorbeeld elke twee jaar. De ideale frequentie bekijken we in Europees verband."

Ontwikkeling van ecosysteemgebieden door de jaren heen levert unieke informatie op

"Als je Nederland indeelt in ecosysteemgebieden, dan kun je ook zien hoe het landgebruik en de natuur zich ontwikkelen door de jaren heen", zegt De Jong. "Dat is interessant, bijvoorbeeld in de discussie over klimaatverandering en duurzame landbouw. Het natter of droger worden van gebieden, verstedelijking, al die ontwikkelingen zie je terug in de Natuurlijk Kapitaalrekeningen. Verstening kan er toe leiden dat water minder gemakkelijk wordt weggevoerd en dus voor overlast zorgt. Daarom is het belangrijk om die ontwikkelingen samen te bestuderen. Omdat we kaarten maken bij de Natuurlijk Kapitaalrekeningen kun je de ontwikkelingen per gebied bekijken. Dat levert unieke informatie op."

Natuur is volgens ministerie LNV essentieel voor onze samenleving

Joop van Bodegraven van het ministerie van LNV is als opdrachtgever bij het onderzoek betrokken. "De interesse in natuurlijk kapitaal komt voort uit de discussie over een bredere kijk op welvaart", zegt hij. "Al tien jaar praten we over de maatschappelijke waarde van de natuur, maar in de praktijk bleek die waarde lastig te meten. De natuur heeft veel verschillende functies, maar die werden lang niet allemaal meegenomen bij de ontwikkeling van beleid. De Natuurlijk Kapitaalrekeningen kunnen daar verandering in brengen". Het ministerie beschouwt de natuur als essentieel voor de samenleving: "Met objectieve cijfers kunnen we ervoor zorgen dat die waarde erkend wordt, en krijgen we inzicht in hoe de waarde zich ontwikkelt."

De Natuurlijk Kapitaalrekeningen leveren input voor de Monitor Brede Welvaart De regionale uitsplitsing van cijfers kan gebruikt worden om gebiedsprocessen te analyseren en regionale plannen, bijvoorbeeld voor de ontwikkeling van het platteland, te onderbouwen. "De gegevens die dit jaar opgeleverd worden, geven voor het eerst een goed beeld van het natuurlijk kapitaal in heel Nederland. We gaan deze koppelen aan actuele beleidsdossiers, bijvoorbeeld onze Bossenstrategie. Daarin staat dat we meer bos willen realiseren en ook welke functies dat moet hebben. De Natuurlijk Kapitaalrekeningen kunnen helpen bij de uitwerking van die plannen."

Sustainable Development Goals meten m.b.t. duurzaam gebruik van ecosystemen

De koppeling van de ecosysteemdiensten met de economische- en duurzaamheidsstatistieken van het CBS levert waardevolle informatie op, besluit De Jong. "We zien ook in hoeverre de natuur last heeft van de mens. Dat is van belang met het oog op de SDG’s. Zo heeft SDG 15 onder andere tot doel de bescherming, het herstel en de bevordering van het duurzaam gebruik van ecosystemen, en het tegengaan van het verlies aan biodiversiteit. SDG 2 omvat het streven naar een duurzame voedselproductie, die helpt bij het in stand houden van ecosystemen."

Internationaal zijn er strikte afspraken over de manier waarop SDG’s gemeten worden. De Jong: "Dat maakt het een krachtig instrument. Wij willen die officiële metingen verrijken met voor Nederland relevante informatie over natuurlijk kapitaal, nu daarvoor een goed meetsysteem bestaat. In VN-verband wordt hierover nu discussie gevoerd."

De baten van bomen; meetbare resultaten van i-tree eco in Nederland

In februari 2019 is i-Tree gelanceerd in Nederland op basis van het i-Tree model van de VS. Na diverse pilots van 14 gemeenten met samenwerkende partners, is er een uitgebreid rapport beschikbaar over de baten van bomen. Het rapport wordt ingeleid met een voorwoord van VNG voorzitter Jan van Zanen. Download hier

Simone Groenendijk - Directeur Trees for All

Simone Groenendijk - Directeur Trees for All


Met een master's degree business economics in the pocket, is ze lange tijd werkzaam geweest voor de Rabobank Foundation. Daar was ze onder meer
verantwoordelijk voor de Nederlandse projecten en voor Fondsenwerving & Communicatie. Vanuit 'De Maatschappelijk Leider' helpt ze profit- en non profit organisaties om meer maatschappelijke waarde en impact te realiseren. Intussen werkt Simone al ruim twee jaar voor Trees for All. Haar enthousiasme is  aanstekelijk en we willen graag meer weten over haar motivatie en het grote belang van Trees for All.

Je bent een tijd in Afrika en Azië geweest, wat heeft die periode voor jou betekent?

In 2017 heb ik mijn baan opgezegd. Ik had een hele leuke en betekenisvolle baan, maar voelde dat het tijd was om een nieuwe weg in te slaan. Dus ben ik op reis gegaan, letterlijk en figuurlijk. Ik geloof sterk dat als je een deur dicht durft te doen, er andere deuren open gaan. Als mens zijn we geneigd om vanuit een diepe behoefte aan veiligheid en zekerheid, rationele keuzes te maken en niet in beweging te komen. De keuze om los te laten en in het diepe te springen, zonder te weten wat de volgende stap zou zijn heeft mij ongelooflijk veel gebracht. Het eerste deel van mijn avontuur heb ik doorgebracht in Afrika. In het prachtige natuurreservaat 'Bergplaas' heb ik drie maanden gewoond en gewerkt. Ik was het grootste deel van de tijd alleen, omringd door de ruige natuur, elanden, zebra’s en ander wild. Het was echt een tijd van bezinning. Ik heb intens genoten van de rust en ruimte om me heen. Een stapel boeken, yogamat en een paar wandelschoenen waren mijn belangrijkste bezittingen. Het leven kan zo eenvoudig zijn, en tegelijk zo rijk.

Na Afrika ben ik terug gegaan naar Nederland om opnieuw te voelen wat mijn volgende stap zou zijn. Het werd Azië. Ik heb mijn rugzak gepakt en ben naar Laos, Cambodja, Vietnam en Bali afgereisd. Dat was een fantastische ervaring en ik heb daar leren duiken. Het was een grote droom die uitkwam, waarbij ik ook nog de natuur onder water heb leren kennen.

Ik weet nog goed dat ik in de bus zat in Laos, met een indrukwekkende afgrond aan mijn kant. Toen heb ik besloten om voor mijzelf te gaan beginnen, ook al wist ik niet wat dat zou zijn. Dat kwam later in beeld.

Eenmaal terug in Nederland ben ik gestart met 'De Maatschappelijk Leider'. Het is mijn grote passie om bedrijven te helpen verduurzamen en stichtingen te helpen om verder te professionaliseren, en nog meer impact te maken. Maar toen mijn website net klaar was, kwam Trees for All in beeld. Het was symbolisch voor mijn hele avontuur, als je loslaat dan komen er mooie dingen op je pad. Ik ben geboren met een liefde voor dieren en natuur, en een goed doel zoals Trees for All past perfect bij mij. Er is niets mooier dan mijn tijd en energie in te zetten voor deze organisatie!

Wat doet Trees for All precies en wat willen jullie uiteindelijk bereiken?

Onze missie is om een bijdrage te leveren aan meer bos in de wereld. We herstellen bestaande bossen en planten zoveel mogelijk nieuw bos aan. Dat doen we in Nederland, Europa, Afrika, Azië en Latijns-Amerika. Hiermee leveren we een belangrijke bijdrage aan het klimaat, omdat bossen veel CO2 vastleggen, voor verkoeling zorgen en bijdragen aan het herstel van biodiversiteit. Ook dragen we met onze projecten bij aan betere leefomstandigheden en minder armoede.


Jaarlijks verdwijnen er netto 10 miljard bomen


In Nederland heeft bos een andere betekenis dan in ontwikkelingslanden. Bij ons speelt recreatie en gezondheid een belangrijke rol, naast klimaat en biodiversiteit. In landen als Oeganda, Bolivia of Costa Rica is het ook van belang dat mensen op een goede manier kunnen leven van, en rond het bos. Onze projecten zorgen voor werkgelegenheid en alternatieve vormen van landbouw, met onder meer agroforestry, waardoor er geen bos gekapt wordt en het nieuwe bos beschermd blijft. De impact van deze projecten op het leven van de lokale bevolking is dan ook groot. We vinden die betrokkenheid heel belangrijk, omdat juist in deze landen de gevolgen van klimaatverandering het grootst zijn.

De klimaatcrisis lijkt voor veel mensen in Nederland heel ver weg. Maar elders in de wereld mislukken oogsten door droogte, overstromen rivieren en veranderen gronden in woestijnen. De mensen die het minste bijdragen aan de huidige klimaatverandering, ondervinden in de praktijk de grootste gevolgen. Daarom is een onderdeel van onze missie hen te ondersteunen, zodat zij zich weerbaar kunnen maken tegen klimaatverandering en levensomstandigheden  kunnen verbeteren.

Wat voor een rol speelt jullie organisatie nog meer in het belang van biodiversiteit?

Bossen kunnen enorm veel betekenen voor biodiversiteit. Maar dan moet je wel zorgen dat er voldoende soorten zijn. In het verleden zijn er veel monoculturen geplant in Nederland, voornamelijk voor de houtproductie. Daar ondervinden we nu de nadelen van. Bossen bestaande uit één soort bomen zijn kwetsbaar voor plagen en ziekten. Dit hebben we bijvoorbeeld gezien bij essenziekte en fijnsparziekte. En verscheidenheid zorgt er ook voor dat bossen veel bestendiger zijn tegen klimaatverandering. Daarom planten we altijd bossen met een grote diversiteit van inheemse soorten. Bomen die van nature thuishoren in Nederland, leveren namelijk de grootste bijdrage aan biodiversiteit.

Ook in onze buitenlandse projecten speelt de biodiversiteit een belangrijke rol. Zo helpen we in Costa Rica om het regenwoud te herstellen waardoor ara’s, jaguars en kapucijnapen terugkeren naar het gebied. Er worden ruim driehonderd verschillende inheemse boomsoorten geplant waarbij rekening wordt gehouden met de zeldzaamheid en ecologische waarde van deze soorten.

Wat hebben jullie met Trees for All tot nu toe concreet kunnen bereiken?

Trees for All heeft dankzij de steun van onze donateurs al meer dan 5 miljoen bomen en struiken geplant, en wereldwijd vele bosprojecten mogelijk gemaakt. Op dit moment werken we in Bolivia, Costa Rica en Oeganda. Binnenkort starten we ook een project in Ghana. In Nederland zijn we al sinds 2012 actief met het herstel van bos en de aanleg van nieuwe bossen. We willen een belangrijke bijdrage leveren aan het vergroenen van Nederland, en een uitbreiding van het bosareaal realiseren met 10% in 2030. Dit doen we op basis van   de ambitie van de Nationale Bossenstrategie.

Momenteel planten we nieuwe bossen in Brabant en Limburg, en helpen we tevens bij de aanleg van voedselbossen. We krijgen hierbij steun van zowel het bedrijfsleven als individuele donateurs, die een bijdrage willen leveren aan een gezonder klimaat. Sinds dit jaar zijn we ook beneficiënt geworden van de Nationale Postcode Loterij, en daar zijn we trots op.

Samenwerking is cruciaal voor jullie missie, hoe gaat dat in zijn werk?

Trees for All is zelf geen eigenaar van gronden. Dus voor de realisatie van bosprojecten zoeken we de samenwerking met projectpartners in Nederland, of in het buitenland die de bossen aanleggen en voor de lange termijn beheren. Vooral dat laatste krijgt bij ons veel aandacht. Een boom planten is namelijk niet zo moeilijk, een bos laten groeien voor toekomstige generaties is een ander verhaal. We kiezen dus heel zorgvuldig onze partners en gaan voor een duurzame samenwerking.

In Nederland werken we samen met grondeigenaren waaronder Staatsbosbeheer, de Landschappen, Provincies, Gemeenten, natuurontwikkelorganisaties zoals Stichting Ark, stichting Voedselbosbouw Nederland en stichting Nieuwe Natuur. Bijvoorbeeld

om bossen aan te leggen rond natuurbegraafplaatsen. Wij selecteren alleen die projecten die voldoen aan onze criteria en blijven na de aanplant nauw betrokken bij de monitoring van het project. We hebben een groot aantal bedrijfsbospartners, die via ons een bos op naam realiseren. Wij willen hen graag betrekken bij de groei van hun bos en de impact die het project dan heeft. Alles wat we doen is gericht op de lange termijn. Dat maakt ons werk zo betekenisvol!