Angeline Kierkels - CEO van Meerlanden Holding N.V.
Meerlanden is actief op het gebied van afvalinzameling en -verwerking, beheer en onderhoud openbare ruimte, straatreiniging, gladheidbestrijding, groenonderhoud, marktbeheer, rioleringswerkzaamheden, circulaire economie, grondstoffen en hernieuwbare energie. Haar werkgebied is de regio Haarlemmermeer-Amstelland, Kennemerland en Duin- en Bollenstreek. Met ruim 500 medewerkers, van wie ca. 100 met een afstand tot de arbeidsmarkt, faciliteert Meerlanden negen gemeenten.
Afvalmanagement in de breedste zin van het woord, zal de komende tijd steeds belangrijker worden op het gebied van duurzame- en circulaire doelstellingen. We gingen daarover in dialoog
met Angeline Kierkels.
Zij is CEO / Algemeen Directeur van Meerlanden en Voorzitter van het bestuur van Stichting Circulair West.
Hoe ben je bij Meerlanden terechtgekomen? En wat spreekt je zo aan bij dit bedrijf?
Na 10 jaar interim management wilde ik duurzamer verbonden zijn aan een organisatie. Maar dan wel een organisatie met maatschappelijke impact! Ik zeg altijd; onze sector is de sector van de toekomst. We dragen bij aan de versnelling naar een duurzame, circulaire en inclusieve samenleving.
De grote thema's van circulariteit, energietransitie en klimaatadaptatie spelen bij alle activiteiten die we doen. Of het nu gaat om afval- en grondstoffenbeheer en duurzaam beheer van de openbare ruimte, of advisering aan bedrijven, gemeenten en bewoners.
Jullie doen ook aan recycling in eigen beheer en met partners, kun je enkele voorbeelden geven?
We stimuleren afvalscheiding direct aan de bron. Dat wil zeggen bij de bewoners en de bedrijven. Het is onze overtuiging dat je op deze wijze de hoogste kwaliteit en kwantiteit in gescheiden afvalstromen krijgt. Dit zien we vervolgens niet meer als afvalstromen, maar als grondstofstromen.
Voor iedere grondstofstroom zoeken we de meest duurzame recyclemethode en tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten. De afweging om als Meerlanden zelf iets te doen of in samenwerking met anderen, dat hangt af van verschillende factoren. Als het regionaal en ook economisch gezien mogelijk is, en we kunnen daarmee werkgelegenheid bevorderen, het aantal bewegingen in transport verminderen én we hebben voldoende expertise in huis, dan gaat onze voorkeur er naar uit om dit zelf te doen.
Zo hebben we bijvoorbeeld een eigen energiefabriek waarin we van gft en etensresten, zes nuttige producten maken. Eén daarvan is groen gas en dat voeden we in op het net van Liander. Onze inzamelvoertuigen rijden ook op dit gas.
Een ander voorbeeld is e-waste, oftewel elektronisch afval. Dit wordt door ons gedemonteerd en gesorteerd zodat we het hoogwaardiger kunnen laten recyclen bij onze partners. Voor reststromen die we niet zelf kunnen recyclen werken we samen met partners. En dan het liefst zo regionaal mogelijk, zoals met Wieland Textiles.
Momenteel zijn we aan het onderzoeken of we in het havengebied van Amsterdam een recyclingfabriek voor luiers kunnen realiseren.
Dat geldt ook voor reststromen uit de openbare ruimte. Hiervoor zoeken we innovatieve oplossingen. Denk aan verkeersborden van biocomposiet dat is samengesteld uit gras en riet. Daarbij kijken we nadrukkelijk naar samenwerking met één partner of meerdere partners.
Ons motto is niet voor niets; "samen sneller circulair."
Hoeveel ruimte is er bij jullie voor persoonlijke ontwikkeling en gezondheid?
Veel ruimte, en we stimuleren dit op alle niveaus. De veranderingen in onze samenleving gaan namelijk zó snel, dat dit ook invloed heeft op de arbeidsmarkt. Dit heeft gevolgen voor de eisen die aan onze medewerkers worden gesteld. Een leven lang leren is van belang!
Zelf kijk ik jaarlijks ook waarin ik me verder zou willen ontwikkelen, want in feite ben je nooit uitgeleerd. Het is goed voor de organisatie en voor de medewerkers zelf om bij te blijven in nieuwe kennis en vaardigheden.
We hebben een meerjarig programma ontwikkeld voor duurzame inzetbaarheid, en dat noemen we "lekker in je werk". Hier komen thema's aan bod zoals; 'leren en ontwikkelen', 'in- en ontspanning', en 'gezondheid en vitaliteit'.
We komen uit een lastige periode met het coronavirus en alle bijbehorende uitdagingen. Het is nu nog meer van belang om de gezondheid en vitaliteit van onze medewerkers in de gaten te houden, en op tijd actie te ondernemen wanneer dat nodig mocht zijn.
Is het bevorderen van diversiteit en inclusie ook een kernwaarde bij Meerlanden?
Zeker, Meerlanden kent door haar vele activiteiten, diverse functies en taken op verschillende doe- en denkniveaus. Daarbij werken we met een diverse samenstelling van mensen qua achtergrond, etnische identiteit, enzovoort. Wij bieden ook werk aan mensen die moeilijker aan een baan komen. Soms door ze te laten re-integreren en helemaal klaar te stomen voor een volwaardige baan binnen of buiten Meerlanden.
En ook door coaching on the job, bijvoorbeeld in onze kringloopwinkel. Of door aangepaste werkplekken en werktijden toe te passen als dat nodig is. Zo proberen we voor iedereen een veilige werkomgeving te bieden.
Kijk bijvoorbeeld naar het werk als chauffeur op een inzamelvoertuig, dit kan ook prima door een vrouw worden gedaan.
Een speerpunt voor de komende jaren is dat we ook meer vrouwen willen aantrekken, en dit is met name bedoeld voor uitvoerende functies. Kijk bijvoorbeeld naar het werk als chauffeur op een inzamelvoertuig, dit kan ook prima door een vrouw worden gedaan.
Het is niet meer zoals het vroeger was; zwaar, fysiek werk. We hebben laatst nog tijdens een rondetafelsessie met 'Vrouwen van Meerlanden', geïnventariseerd wat vrouwen belangrijk vinden in arbeidsomstandigheden, en bedrijfscultuur. Met deze input gaan we aan de slag.
Er wordt tegenwoordig veel onderzoek gedaan naar duurzaam stortbeheer, wat is dat precies?
Jaarlijks produceert Nederland ongeveer 60 miljoen ton afval. En verreweg het meeste van dit afval kunnen we recyclen, of op een andere manier nuttig toepassen.
Van de 60 miljoen ton blijft hierdoor minder dan twee miljoen ton afval over en dit belandt vervolgens op een stortplaats. Op de stortplaats blijft het afval zorgvuldig ingepakt en continu gemonitord. Dit ingepakte afval vraagt eeuwigdurende controle en onderhoud om te voorkomen dat de omgeving verontreinigd raakt.
Meerlanden heeft hier weinig mee te maken. Dat komt omdat we het storten van afval écht als laatste optie zien en onze focus ligt op de recyclebare stromen.
Diverse Aziatische landen willen geen afval meer uit het westen voor recycling. In hoeverre biedt dat uitdagingen of perspectief voor Nederland?
Dit is inderdaad in de afgelopen jaren ontstaan en door corona alleen maar nog meer in een stroomversnelling geraakt. De verandering is trouwens van beide kanten gekomen; enerzijds willen deze landen in Azië niet steeds de westerse 'troep' opruimen, anderzijds willen westerse landen dat zelf ook oplossen. En juist in ons land is het besef ontstaan, dat wij zelf als BV Nederland verantwoordelijk moeten zijn voor ons eigen afval.
Vandaar dat er steeds meer nationale of Europese initiatieven zijn. We zien ook door de importrestricties weer nieuw 'vuur' ontstaan in enigszins gedoofde industrieën, zoals de Europese papierfabrieken en de glasverwerkende industrie.
Zou er door geopolitieke ontwikkelingen meer investeringsruimte moeten zijn voor lokale verwerkingstechnieken, zoals plasmavergassing?
Zeker! Als we de 2030 en 2050 doelstellingen willen halen, dan zijn er nog veel innovaties en initiatieven nodig. Met de huidige technieken zijn we er nog niet. We zitten nu nog in een transitiefase en staan pas aan het begin van de circulaire economie. Sommige initiatieven zullen de laboratoriumfase niet ontstijgen en sommige wel. Dat maakt deze tijd dan ook zo uitdagend en spannend!
Meerlanden is met verschillende projecten bezig zoals de luierrecycling. Deze vorm van recycling is hard nodig, want er worden jaarlijks in Nederland vele honderden miljoenen luiers weggegooid. We zullen uiteraard altijd onze oren en ogen open houden voor nieuwe technieken. Bijvoorbeeld van kleine startups die goed op te schalen zijn.
In hoeverre wordt er met stakeholders nagedacht over investeringen voor het borgen van leveringszekerheid in recyclebare energie?
Meerlanden heeft samen met haar stakeholders een strategie ontwikkeld voor de leveringszekerheid in recyclebare energie. Zo willen we bijvoorbeeld onze biogasinstallaties uitbreiden en vergroten, waaronder een nieuwe installatie realiseren in het zuiden van ons werkgebied.
Ik verwacht daar wel veel van, aangezien we de afgelopen jaren enorm veel kennis hebben opgedaan over het verwerken van organische reststromen. De productie van biogas zal een belangrijke toevoeging kunnen zijn voor de energietransitie en de uitdagingen waar we allemaal voor staan.
In welke sectoren zie je met Meerlanden de grootste uitdagingen in afvalmanagement?
We hebben nog geen absolute oplossing voor de vele uitdagingen in de wereld van afval en grondstoffen. Daarom moeten alle sectoren aan bod komen, anders los je de problemen in slechts één sector op en ontstaan er in andere weer meer uitdagingen. Een integrale aanpak levert het meeste succes op. En vooral in ketens denken voor het oplossen van de problemen.
Van producent tot consument dien je stappen te zetten in verduurzaming. Als een producent een verpakking gebruikt die uiteindelijk niet te recyclen is, maar alleen verbrand kan worden, dan is dat niet wenselijk. In de ontwerpfase moet al goed nagedacht worden over hergebruik en recycling. Als we bedenken dat afval weer het begin van iets moois kan zijn, dan denken we vanuit de kringloop.
Waarom is er eigenlijk geen gelijkvormig beleid voor het huishoudelijk afval bij alle gemeenten?
Gemeenten hebben soms een ander beleid omdat ze andere politieke beslissingen maken, maar ook omdat ze geografisch andere mogelijkheden hebben doordat er een verwerker van een bepaalde grondstof dichtbij zit. Uiteraard zou Meerlanden binnen haar werkgebied een beleid willen zien dat zo uniform als mogelijk is. Al is het alleen maar om personeel, voertuigen en routes zo efficiënt en optimaal mogelijk in te zetten. Ik denk dat dit kan bijdragen aan meer efficiency in recycling.
De energietransitie gaat met vallen en opstaan, hoe kijk je wat dat betreft naar biomassa?
Dat klopt, en dat hebben we ook zelf aan den lijve ondervonden. Een paar jaar terug hadden we plannen om een nieuwe installatie te bouwen voor opwekking van biowarmte door verbranden van snoeihout uit de regio. Hiermee konden we door een warmtenet naar Schiphol-Rijk aan te leggen, daar kantoren verwarmen.
Maar mede door de maatschappelijke discussie die toen oplaaide rond biomassa, is dit toen niet gelukt. Ik ben ook niet voor import van biomassa, dus dit zagen wij destijds als een goede tijdelijke oplossing in de energietransitie. Juist door het regionale karakter. We zullen met elkaar moeten blijven zoeken naar de beste methoden om schone en hernieuwbare energie op te wekken. Want de vraag blijft groeien!
Het scheiden van glas, papier en textiel werkt goed, misschien kan dit nog beter. Met plastics is dat anders, wat is jullie ervaring daarin?
Het scheiden van glas en papier doen we in Nederland al sinds jaar en dag. Dat is heel gewoon voor veruit de meeste mensen. Dat geldt ook voor textiel om dit mee te geven of te brengen naar een van de vele initiatieven.
Gescheiden inzamelen van plastic is nog relatief nieuw. Dus dan zie je nog veel verschillen in de manieren van inzamelen. Bijvoorbeeld wel of niet je drinkpak erbij.
Ook de verwerkingstechnieken zijn nog volop in ontwikkeling. Maar doordat het aanbod van deze gescheiden stroom gestaag groeit, groeit ook de animo om te investeren in kennis en innovaties op dit vlak.
Iedereen kent de problemen rond plasticvervuiling in het milieu, dus je moet ergens beginnen en dat verder ontwikkelen. Niets doen is geen optie. En bovendien ontstaat er nu pas veel meer vraag naar het kunststof granulaat dan voorheen. Dit is gerecycled materiaal voor nieuwe kunststofproducten.
Doordat het recyclen van glas en papier al zoveel langer bestaat, zijn het opbrengststromen geworden. Maar de kunststofverwerking is nu nog een kostenstroom. Dus als we steeds meer nieuwe producten gaan maken van gerecycled kunststof, dan ontstaat er vanzelf meer vraag en dan stijgen de prijzen waardoor de business case steeds beter wordt!
Kun je voorbeelden geven van vergroening, biodiversiteit of duurzaamheid bij klanten?
Een voorbeeld is het beheer op lange- en kortetermijn van bermen en slootkanten. Daarin worden keuzes gemaakt vanuit het beleid van onze opdrachtgevers, de flora- en faunawet, en ook op basis van waterstand en ondergrond. Is dit klei, veen of juist zand? En parkeren er bijvoorbeeld regelmatig auto's in een berm? Dan is gras wat handiger dan een sierlijke bollenstrook.
Voordat we starten met het maaiwerk voeren we elke dag een quickscan uit op de aanwezige flora en fauna. Zo voorkomen we dat er bijvoorbeeld nesten worden beschadigd of bijzondere planten verdwijnen. Onze mensen en de onderaannemers zijn hier speciaal voor opgeleid en kunnen gemeenten daarbij adviseren.
Leuk om te vertellen is dat ook bewoners ons hierbij helpen. Zo wees in Aalsmeer een natuurliefhebbende inwoner ons op een broedende karekiet. Door op die plek niet te maaien kan deze vogel zich rustig nestelen. Een ander goed voorbeeld is de inzet van biocomposiet in plaats van kunststof bij de groeiplaatsinrichting van bomen of straatmeubilair.
Het is ook interessant om te weten dat in een stuk berm met veel biodiversiteit, méér vezels zitten dan als je er slechts gras laat groeien. Deze vezels hebben namelijk meer mogelijkheden voor recycling, dus duurzamer.
Jullie hebben een mooi initiatief voor de dag van de moestuin, wat kun je hierover vertellen?
Zo'n 15 jaar geleden zijn we begonnen met het uitdelen van gratis zakjes compost aan inwoners van de gemeente waar we gft inzamelen. Dit deden we als beloning voor het scheiden van deze afvalstroom. Het was meteen een succes en is niet veel later een landelijke dag geworden; de Landelijke Compostdag!
Ongeveer 5 jaar geleden bedachten we dat het ook wel aardig zou zijn om compost naar de moestuinders te brengen. Hier werd direct grif gebruik van gemaakt en met vele terugkerende 'klanten'. Het is een bevestiging dat onze 'MeerCompost' van zeer goede kwaliteit is.
Alleen toen covid zijn intrede deed, konden we helaas niet zoveel mensen op de been brengen voor de Compostdag. Daarom hebben we toen volop ingezet op de Dag van de Moestuin.
In de afgelopen twee jaar hebben we compost gebracht bij 100 moestuin-initiatieven. Onze compost is gemaakt van de resten uit onder andere moestuinen! Dus zo maken we lokaal de cirkel weer rond...
Nederland heeft 5.585 rotondes, heb je er weleens over nagedacht hoe deze duurzamer te maken?
Minder onderhoud, meer kleur en meer biodiversiteit, daarmee zijn we met onze partners bezig. En ook het adviseren van gemeenten in de materiaalkeuze van een rotonde om zoveel mogelijk duurzame materialen te gebruiken; denk bijvoorbeeld aan duurzame tegels van gerecycled beton, biocomposiet voor verkeersborden, kunststofvezelbeton, meer wilde planten die minder onderhoud nodig hebben en beter vocht vasthouden.
Er zijn heel wat initiatieven op te noemen die we toepassen en waarin we adviseren. Zo zijn er rotondes aangelegd waarbij een Co2-reductie van 50% heeft plaatsgevonden. Er is wat dat betreft een mooie case in provincie Flevoland gemaakt.
Wat is jouw ambitie voor de komende jaren? En hoe willen jullie met betrokken stakeholders de dienstverlening toekomstbestendig maken?
Door verdere stappen te zetten met vele instellingen, bedrijven, gemeenten en bewoners, en concreet te werken aan een duurzame en circulaire samenleving.
De weg daarnaartoe is er een van dapper doorzetten, van lef en ambitie hebben, creatief zijn, verbindingen zoeken en geloof hebben dat het gaat werken.
Zo is bijvoorbeeld het vinden van verwerkingslocaties een hele uitdaging. En die zijn toch echt nodig om de kringloop te realiseren. Daarnaast merken we ook dat het tekort aan elektriciteit de plannen vertraagt. Het samenwerken met partners en betrokken stakeholders is ook mede daarom essentieel.
Twee jaar geleden heb ik met vijf andere bedrijven een stichting opgericht met de naam Circulair West.
Inmiddels zijn er meer dan veertig bedrijven hierbij aangesloten, inclusief de provincies Noord-Holland en Zuid-Holland, en nog een aantal gemeenten.
We werken samen aan zogeheten icoonprojecten dwars door sectoren heen. Zo leren we wat circulair werkt en wat niet. Door concreet samen te werken ontwikkelen en delen we met elkaar kennis. En deze kennis kunnen we verder vertalen naar circulaire productieprocessen, bedrijfsvoering, producten en diensten. Dit doen we simpelweg om niet alleen over circulariteit te praten, maar gewoon om het te doen. En dat raad ik iedereen aan, want elke verandering begint bij een eerste stap, en dat doe je vooral samen: "Samen sneller circulair!"