Is de Jeugdzorg en Jeugdhulpverlening een Doolhof zonder uitgang? Oordeelt u zelf! Bij veel ouders die te maken hebben met de Jeugdzorg lopen de emoties vaak hoog op. Begrijpelijk, want de glimlach van een kind is voor de ouders het hoogste goed. Maar wat nou als de maatschappelijke druk je als ouder te veel wordt en de kinderrechter de ondertoezichtstelling uitspreekt, wat gebeurd er dan? En hoe staat het kind er dan voor? Papieren dossiers zijn heel geduldig, maar de praktijk is zeer weerbarstig. We gingen in dialoog met Daisy Petrona, ervaringsdeskundige en professional in de Jeugdzorg. Ze maakt deel uit van Stichting Jeugdhulp Voldoende Beschermd en doet hier een oproep om deze stichting online te steunen in haar missie, namelijk; de Internationale Rechten van het Kind in Nederland te doen gelden.

Ik ben met 8 jaar door mijn moeder vrijwillig geplaatst op een internaat. Dit was omdat zij door haar eigen problemen niet in staat bleek voor mij te zorgen. Daarna ben ik geplaatst bij een pleeggezin die mij alleen wilde hebben als ik onder toezicht gesteld zou worden, dus dat is gebeurd. Vanaf toen was ik een OTS-meisje. Uiteindelijk ben ik bij dit pleeggezin weggelopen. Ik was namelijk vanaf de eerste dag van plaatsing ongelukkig en hield het niet meer vol daar te blijven. Vervolgens ben ik bij een crisisopvang terecht gekomen waar ik 4 maanden heb gewoond, en daarna ben ik op een leefgroep geplaatst. Toen ik 17 was kreeg ik begeleiding naar meer zelfstandigheid door middel van een kamertrainingstraject. En met 18 op kamers.

Toen ik een jaar of 14 was, had ik bedacht dat ik later hulpverlener zou worden.

Toen ik een jaar of 14 was, had ik bedacht dat ik later  hulpverlener zou worden. Gewoon om te kunnen  begrijpen waarom hulp aan kinderen niet werkte, en hulp aan mij. Enthousiast ben ik toen begonnen aan een opleiding Agogisch werk, maar helaas liep ik daar al snel vast. Dit kwam omdat datgene wat ze op school vertelde, niet strookte met de realiteit die ik zelf had ervaren. Ik kreeg toen last van mijn verleden. Ik voelde dat wat er in mijn hoofd en lijf gebeurde niet klopte, maar kon er met niemand over praten. Niet met de mensen uit mijn omgeving of de hulpverleners. Zij wilden er niet aan dat wat ik vertelde waar zou kunnen zijn, en ik vertelde geen verschrikkelijke dingen, maar wel verdrietige dingen. Ik ben toen in een gat gevallen.

Dankzij mijn overlevingsmechanisme kon ik gelukkig toch blijven functioneren. Na een paar jaar ben ik toen opnieuw aan een opleiding begonnen, de opleiding 'Sociale dienstverlening', met hulp van de gemeente.
Na het afronden van mijn opleiding ben ik toen nog twee jaar bij de instelling blijven werken, waar ik voorafgaand al twee jaar stage had gelopen. Dit was stichting Vrouwen Tegen seksueel Geweld. Daar heb ik veel over mijzelf geleerd en over beschadigde mensen. Vervolgens heb ik op allerlei plekken gewerkt, zoals op een dag- en nachtopvang voor zwaar verslaafde mensen, crisisopvang voor volwassenen en jongeren, een jeugdgevangenis en invalkracht op leefgroepen van een gespecialiseerde jeugdinstelling. Ik was nog steeds op zoek naar antwoorden.

En toen viel het doek in 2001. Mijn brein stopte met functioneren en ik werd vergeetachtig. Ik liet het gas aan staan of liet de deur open als ik wegging van huis. Na onderzoek concludeerden de deskundigen dat er sprake was van een uitgestelde PTSS - een posttraumatische stressstoornis...

Ik ben onlangs gestart met een opleiding tot coach aan Hogeschool Windesheim. Ik wil als professional aan de slag gaan met al mijn ervaring en opgedane kennis. Daarmee is het voor mij belangrijk om invloed uit te kunnen oefenen op beleidsmakers die vaak vanuit het systeem denken. Ik wil aantonen dat de Jeugdzorg in het gedwongen kader, voor veel kinderen te weinig verbetering heeft gebracht. En dat duurt al decennia.

Het helpt als je hbo geschoold bent om dit onder de aandacht te kunnen brengen. Kinderrechten worden aantoonbaar geschonden en een rechtspositie is helaas ver te zoeken.

Jeugdhulp, daar valt tegenwoordig praktisch alles onder wat met hulp bieden aan kinderen te maken heeft. Van huiswerkbegeleiding en zwemmen met dolfijnen op Curaçao, tot psychiatrische zorg. De term jeugdhulp, waar jeugdzorg onder valt, is begin 2015 bewust ruim geformuleerd in de wet; gemeenten zouden dichter bij de burgers staan en daarom veel meer aandacht besteden aan preventie. Dit met als doel om de ellende en instroom van vele kinderen te verminderen in de gespecialiseerde jeugdhulp. De kosten zouden hiermee worden beperkt en toch meer maatwerk kunnen worden geleverd.

Links het Manifest Jeugdzorg Urgenties en rechts Daisy Petrona als kind

Die ruime definitie van al deze jeugdhulpverlening, de onbekendheid daarmee, de voorwaardelijke zaken als inkoop, facturatie, toezicht op de uitvoering enzovoort, betekende dat de; "in principe oneindige behoefte", bij gemeenten werkelijkheid is geworden. Dit is onder meer als zodanig geformuleerd door René Peters, Tweede Kamerlid van het CDA. In de praktijk krijgt hiermee 1 op de 7 tot 10 kinderen een zekere vorm van jeugdhulp, dat is dus 10 tot 15%. 

Een van de belangrijke redenen dat jeugdhulp voor de gemeenten complex kan zijn, is het feit dat je met 1 maar ook met 20 verschillende aanbieders te maken kan hebben. Niemand voert de regie en sommige aanbieders kunnen of willen niet samenwerken.

Binnen het 'gedwongen kader' van jeugdhulpverlening is er een regievoerder, namelijk de gezinsvoogd en de jeugdbeschermer. De professional in het veld. Alleen in de praktijk blijkt echter dat niet iedere professional zijn of haar taken helder heeft. Zo geeft de Jeugdwet bijvoorbeeld aan dat de gezinsvoogd/jeugdbeschermer geen hulpverlening mag bieden, maar in de praktijk blijkt dat niet iedere organisatie in jeugdbescherming zich hieraan houdt. Zo is bekend dat er gezinsvoogden of jeugdbeschermers zijn die de omgang begeleiden tussen kind en ouder. Wat deze professionals echter behoren te doen, is ouders de gelegenheid geven om een familiegroepsplan op te stellen en hen dan te begeleiden. Tenzij de veiligheid van het kind acuut in gevaar is.

Wat het wellicht ook complexer maakt is dat jeugdzorg ingezet wordt voor een 'lastige' echtscheiding, ook wel een vechtscheiding genoemd. Ik denk persoonlijk dat er in zo'n proces op voorhand geen reden mag zijn om te spreken in termen als 'ontwikkelingsbedreiging' bij kinderen. Deze term die je in dit soort dossiers wel tegenkomt en als argument wordt gebruikt om een ondertoezichtstelling af te geven door de rechter, is niet zoals het hoort. Mogelijk is dat ook één van de redenen waarom organisaties als Veilig Thuis, Raad van de Kinderbescherming en Jeugdbescherming overlopen van het werk. Deze hebben geen middelen in handen om een niet wenselijk gedragende ouder tot hulp te dwingen. Dus de situatie kan niet door deze instanties worden opgelost. 

Ik denk dat de jeugdzorg bij instellingen, pleegzorg en gezinshuizen complexer is dan wordt gedacht. Dit komt doordat je met kinderen werkt die per definitie getraumatiseerd worden door uithuisplaatsing. En hoewel vele hulpverleners graag met kinderen willen werken, beschikken die niet altijd over de benodigde kennis ten aanzien van trauma, verlies, rouw of andere problematiek. Dit is geen werk wat je zo even doet, maar dat zullen niet alle hulpverleners zich realiseren. Daarnaast lijkt het alsof de ellende van kinderen door de hulpverlening als steeds problematischer wordt ervaren. Het is erg verdrietig dat vele hulpverleners nog denken, dat uithuisplaatsing een betere oplossing is dan hulp aan huis...

Professionals met initiatieven zoals de 'Beweging van 0' streven naar nul gevallen van kindermishandeling en uithuisplaatsingen. Daarmee geven ze ook het voorbeeld aan collega's met een te eenzijdig beeld van de hulpverlening. Dit wordt ook mede ondersteund door het rapport 'Onvoldoende beschermd - geweld in de Nederlandse jeugdzorg van 1945 tot heden' van de Commissie de Winter, en vele andere onderzoeken.