Akkoord voor drie miljard extra bomen in de Europese Unie
De Europese klimaatministers waren het onlangs eens geworden over een Europees klimaatpakket. Ze gingen akkoord met vijf nieuwe wetten die moeten leiden tot 55% minder broeikasgassen
in 2030 dan in 1990. De EU gaat in dit akkoord ook meer hoogwaardige bossen bijplanten. Minister Rob Jetten, verantwoordelijk voor klimaat en energie, noemde het akkoord "iets om trots
op te zijn. De EU maakt hiermee nogmaals duidelijk dat Europa de mondiale klimaatkoploper is en voorlopig ook blijft". Deze drie miljard bomen worden bijgeplant naast de bomen die in de reguliere
uitvoering van landschapsbeheer in de planning staan. Dit is goed nieuws, want bomen zijn van grote betekenis voor de gezondheid van mens en dier. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat een
groene omgeving leidt tot een betere gezondheid, en dat moeten we koesteren.
Waarom de Europese Commissie de nieuwe bosstrategie voor 2030 heeft aangenomen
Volgens de Europese Commissie zijn bossen essentiële bondgenoten in de strijd tegen klimaatverandering en het verlies aan biodiversiteit. Dankzij hun functie als 'koolstofputten' en het vermogen om de gevolgen van klimaatverandering te beperken, zoals door steden af te koelen, ons te beschermen tegen zware overstromingen en gevolgen van droogte zoveel mogelijk te beperken.
Het zijn ook waardevolle ecosystemen die een groot deel van de biodiversiteit in Europa huisvesten. Hun ecosysteemdiensten dragen bij tot onze gezondheid en ons welzijn door middel van waterregulering, voorziening van voedsel, medicijnen en materiaal. Ze verminderen het risico op rampen en verbeteren het toezicht op de stabilisatie en erosie van de bodem, lucht- en waterzuivering. De bossen zijn een plek voor recreatie, ontspanning en leren, en maken deel uit van de bestaansmiddelen.
Reinier van den Berg over het klimaat en waarde van bomen
Hello Radio interview met Reinier van den Berg. Hij is klimatoloog, presentator van het weer, coauteur van het boek Bladgoud en ondernemer. Hij is vooral bekend van het weerbericht bij RTL4 en intussen 's lands langst presenterende weerpresentator. Het gesprek gaat over zijn passie voor het vak, de vele uitdagingen rondom luchtverontreiniging, een thema waarin hij zich heeft bekwaamd tijdens zijn studie in Wageningen, én het grote belang van meer duurzaamheid. Door de jaren heeft hij zich gespecialiseerd in klimaatverandering. Met zijn heldere visie is er geen vuiltje aan de lucht, en dat laatste zou ook in onze samenleving kunnen. We hoeven dat alleen maar te willen en naar te handelen.
Zijn slogan: "De ander te Groen af zijn". Als we allemaal zo gaan handelen dan komt het wel goed. Het is voor Reinier duidelijk, het gaat om rentmeesterschap en iedereen kan daarin helpen. Dus hierbij ook een slogan van onze redactie: "Waar een Wil is, is een Boom."
De nieuwe Europese bosstrategie in het verlengde van de biodiversiteitsstrategie voor 2030
De aangenomen bosstrategie is een vooraanstaand initiatief van de Europese Green Deal dat voortbouwt op de Biodiversiteitsstrategie van de EU voor 2030. Het draagt bij tot het voorgestelde pakket maatregelen om de uitstoot van broeikasgassen in de EU tegen 2030 met ten minste 55% te verminderen en de EU in 2050 klimaatneutraal te maken.
Deze strategie zal de EU ook helpen haar belofte na te komen om, conform de klimaatwet, meer koolstof te verwijderen door natuurlijke putten. Met deze strategie wil men de multifunctionele toepassingen van bossen in de EU waarborgen, door alle sociale-, economische- en milieuaspecten samen aan te pakken. Daarin zullen de bosbouwers een cruciale rol gaan spelen.
De noodzakelijke bescherming, herstel en een blijvend duurzaam beheer van bossen
De strategie heeft tot doel de overgebleven primaire en zogeheten 'old-growth-bossen' blijvend te beschermen, aangetaste bossen te herstellen en ervoor te zorgen dat ze duurzaam worden beheerd. Dit zal gebeuren op een manier die de vitale ecosysteemdiensten van bossen bewaart, waarvan onze samenleving afhankelijk is.
De meest klimaat- en biodiversiteitsvriendelijke bosbeheerpraktijken worden met deze nieuwe strategie bevorderd. Het benadrukt tevens de noodzaak om het gebruik van houtachtige biomassa binnen de gestelde duurzaamheidsgrenzen te houden, en het moedigt ook grondstofzuinig gebruik van hout aan volgens de
voorkeursrangorde in afvalverwerking. Dat wil zeggen; startend bij de meest milieuvriendelijke en eindigend bij de meest milieubelastende manier.
De multifunctionaliteit van Europese bossen waarborgen voor toekomstige generaties
Deze strategie voorziet ook in de ontwikkeling van betalingsregelingen voor boseigenaren en -beheerders die alternatieve ecosysteemdiensten verstrekken. Dit is mogelijk door bijvoorbeeld delen van hun bossen intact te houden. En dankzij het nieuwe gemeenschappelijk landbouwbeleid, ofwel GLB, kan er meer gerichte steun worden verleend aan bosbouwers en voor de duurzame ontwikkeling van de bossen.
De nieuwe beheerstructuur voor bossen zal eveneens een inclusievere ruimte creëren voor de stakeholders, waaronder de lidstaten, boseigenaren en -beheerders, de industrie, de academische wereld, alsmede het maatschappelijk middenveld. Deze structuur is van belang om te kwaliteit van bossen blijvend te borgen en komende generaties te voorzien in 'best practices'.
"Bossen huisvesten het grootste deel van de biodiversiteit die we op aarde vinden. Voor schoon water en vruchtbare bodems hebben we gezonde bossen nodig. De bossen van Europa lopen gevaar. Daarom zullen wij ons inspannen om ze te beschermen en te herstellen, om het beheer van de bossen te verbeteren en bosbouwers en bosverzorgers te ondersteunen. Uiteindelijk maken we allemaal deel uit van de natuur. Wat we doen om de klimaat- en biodiversiteitscrisis te bestrijden, doen we voor onze eigen gezondheid en toekomst."
Frans Timmermans - vicevoorzitter voor de Europese Green Deal
In de bosstrategie wordt ook een wetgevingsvoorstel aangekondigd om de controle van, en de rapportage en dataverzameling over bossen in de EU te verbeteren. Geharmoniseerde gegevensverzameling in de EU, in combinatie met strategische planning op het niveau van de lidstaten, zal een volledig beeld geven van de toestand, de evolutie en de verwachte toekomstige ontwikkelingen van de bossen in de EU. Dat is van cruciaal belang om ervoor te zorgen dat bossen hun vele functies op het gebied van klimaat, biodiversiteit en economie kunnen vervullen.
De strategie omvat een routekaart voor het planten van 3 miljard extra bomen in heel Europa tegen 2030, met inachtneming van de ecologische beginselen: de juiste boom op de juiste plaats voor het juiste doel.
Een oude boom kap je niet. Studie toont verband aan tussen grote stadsbomen en gezondheid
Uit een recente studie van Belgische onderzoekers van KU Leuven, blijkt er een verband te zijn tussen grote stadsbomen en de menselijke gezondheid. Niet elk type groen in een stedelijke omgeving heeft hetzelfde positieve effect op de mens. Eén grote boom met een stevige kruin doet meer dan tien kleine jonge bomen.
De studie bracht het groenbestand van het Brussels hoofdstedelijk gewest gedetailleerd in kaart, en legde voor het eerst verbanden bloot met cijfers over het gebruik van geneesmiddelen voor hart- en vaatziekten en mentale aandoeningen. Socio-economische factoren
zijn hierin meegewogen. Een groene omgeving wordt vaak geassocieerd met positieve gezondheidseffecten. Wetenschappelijk onderzoek legde al eerder een verband tussen de aanwezigheid van bomen in de leefomgeving en de positieve effecten op ademhaling, hart- en bloedvaten, slaap, enzovoort.
De onderzoeksresultaten suggereren dat het bewaren van oude, grote bomen in een stedelijke omgeving vanuit gezondheidsperspectief meer steek houdt dan het aanplanten van 10 nieuwe jonge bomen.
"Nu wordt er nogal snel voor gekozen een oude boom die in de weg staat te kappen. Maar de positieve effecten van zo'n ontwikkelde boom, ook op de mens, zijn duidelijk groter dan gedacht. Dat is een belangrijk inzicht voor stadsplanners en projectontwikkelaars in een stedelijke omgeving", zegt professor Raf Aerts van KU Leuven, Sciensano.
Prinses Irene - oprichter Stichting Natuurcollege
Prinses Irene, ofwel Irene van Lippe-Biesterfeld heeft al vanaf jonge leeftijd een grote passie en bewondering voor de natuur. Meer dan 40 jaar geleden is het Prinses IreneBos aangelegd, als dankbetuiging voor haar inzet om mensen de waarde en het belang van bomen voor een gezonde aarde in te laten zien. In 2001 heeft ze de stichting NatuurCollege opgericht met als doel de relatie tussen mens en natuur te agenderen, en het individueel en maatschappelijk bewustzijn van die relatie te versterken in het onderwijs, onderzoek en in het bedrijfsleven. In 2005 nam ze het initiatief om NatuurWijs te ontwikkelen, met als thema; 'de natuur als klaslokaal'. Haar doel is om met een grote groep NatuurWijzers, het afnemende contact tussen kinderen en natuur te herstellen en te versterken. Het is een samenwerking van NatuurCollege met Staatsbosbeheer.
We hebben begrepen dat u het een en ander wilt delen over de actualiteit in onze samenleving...
Er speelt momenteel erg veel in onze samenleving en dat gebeurt op verschillende lagen; er is oorlog, er is droogte, er is angst voor het opleven van het coronavirus, er is een stikstofcrisis, er is ook angst voor de economische rampspoed en ga zo maar door.
Het is moeilijk om over de terechte angst heen te kijken naar het grotere geheel. Hoe moet dat straks verder, waar willen we samen naartoe, want ook dat is angstig om naar te kijken. Zoals het was, kan het niet meer. Dat is wel duidelijk. Hoe moet het verder? Goed voorbereid zijn en meer vooruitdenken…
Hoe gaan we een wereld kunnen veranderen die gebaseerd is op angst en kortetermijnvisie?
Dat kan denk ik alleen als ieder mens, zich bewust is van de consequenties van onze keuzes en handelen. Van wat ons handelen teweegbrengt in onze directe omgeving, en ook in het groter geheel van al het leven op Aarde. Daarin zijn we allemaal even belangrijk en dat geldt ook voor de essentiële keuzes die we maken. Dit moeten we echt samen doen als we dat willen. Net zoals we deze crises samen doorwerken.
Want we ervaren nu aan den lijve, dat we als mens met elkaar verbonden zijn, en de dieren, de bossen, de planten en de elementen. Het welzijn van de natuur en ons eigen welzijn gaan samen. Als dieren lang onder grote druk komen te staan, dan worden ze ziek en wij ook. Als de bossen worden uitgedund, dan raken de consequenties daarvan al het leven, het raakt ons ook.
Het zijn roerige tijden waarin mensen zich veel zorgen maken, hoe moeten we nu verder gaan?
Enerzijds vragen we ons af hoe we de klimaatdoelen kunnen halen. Anderzijds ervaren we de dagelijkse gevolgen van de oorlog in de Oekraïne, zoals de energie- en gascrisis, of de nieuwe coronagolf die zich roert, jongeren die meer aandacht nodig hebben, de bouw die op slot zit, de vluchtelingen, enzovoort...
Het lijkt misschien tegenstrijdig, het halen van de
klimaatdoelen en de menselijke zorgen. Maar het heeft juist alles met elkaar te maken. Wanneer de natuurlijke systemen van de Aarde de ruimte krijgen voor herstel, dan zal er ook herstel in de
mensenwereld ontstaan om gezond te zijn. En dat geldt in alle opzichten.
De gezondheid van de Aarde en die van de mens gaan samen, want we maken deel uit van de grote natuur.
De verandering van eigenaarschap denken te hebben, of zelfs van rentmeesterschap naar 'deel' te zijn van de natuur, dat vraagt ons een andere innerlijke houding aan te nemen ten opzichte van de natuur. 'Deel zijn van' betekent dat we samenwerken met de natuur.
Bomen zijn daarin van cruciaal belang. Zie onder andere het werk van de heer Wohlleben. De bomen, het blad, de fotosynthese... het speelt een essentiële rol voor het behoud van de natuurlijke systemen van de Aarde. Daarbij is het van groot belang dat we goed kijken naar wat we waar planten, en kappen. Of kan dat laatste nog wel, gezien de ernst van de situatie?
De Aarde met haar natuur kent geen oordeel, maar reageert wel op onze verregaande en onnatuurlijke handelingen jegens haar. We hebben de natuur onder een veel te grote druk gezet, met alle gevolgen van dien. Daar kunnen we uit concluderen dat we op een andere manier zouden moeten leven. Namelijk met respect en dankbaarheid, en meer bescheidenheid in de ruimte die wij mensen innemen.
Wat je straks wilt bereiken kun je nu in gang zetten door persoonlijke beslissingen te nemen. Laat liefde de innerlijke drijfveer en je kompas zijn.
Leef bewust!
Film The Hidden Life of Trees. Kunnen bomen met elkaar communiceren?
Heel de wereld praat over het milieu, maar toch lukt het veelal niet om naar de natuur zelf te luisteren. Het is voor de Duitse boswachter Peter Wohlleben inmiddels een missie geworden om dit te veranderen. Met zijn verfilmde non-fictie bestseller 'Het Verborgen Leven van Bomen', laat hij de wereld van bossen zien en het zogeheten 'Wood Wide Web' van bomen die met elkaar communiceren. Zie hier de filmtrailer.
Peter Wohlleben studeerde bosbouw en werkte meer dan 20 jaar bij bosbeheer in het Rijnland. In 2006 werd hij boswachter van een gebied van 1200 hectare in de Eifel. Daar brengt hij zijn ideeën over ecologie in de praktijk en schreef inmiddels meerdere boeken over het bos, dieren en natuurbehoud.
Volgens Wohlleben gebeuren er verbazingwekkende dingen in het bos: bomen communiceren met elkaar. Bomen die niet alleen liefdevol voor hun nageslacht zorgen, maar ook voor hun oude en zieke buren. Bomen met emoties, gevoelens en een geheugen. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat bomen kunnen
'tellen, leren en onthouden'. Ze hebben families, geven
hun opgroeiende jongen voeding met 'suiker' via het wortelsysteem, en delen informatie met hun directe omgeving om te beschermen.
Bomen zijn veerkrachtige superorganismen en vergelijkbaar met nuttige, regeneratieve mieren
Bomen kunnen worden gezien als superorganismen in een natuurlijk systeem dat op elkaar inwerkt. Het zou in communicatie en handelen bijvoorbeeld vergelijkbaar kunnen zijn met de wereld van mieren. Ook mieren zijn superorganismen met gelijkgestemde doelen zonder onderlinge agressie. Uit recent verzameld onderzoek van wetenschappers blijkt dat er intussen zo'n twintig biljard mieren zijn, ofwel 2.5 miljoen mieren per mens.
Volgens schattingen van onderzoekers staan/stonden er meer dan 3 biljoen bomen op aarde, dat zijn ongeveer 422 bomen per persoon. Deze bomen bedekken zo'n 30% van het aardoppervlak. Sinds de ontwikkeling van onze civilisatie, is om en nabij de helft van de bomen tegen de vlakte gegaan. In de afgelopen tijd neemt het
totaal aantal bomen echter dramatisch snel af, want jaarlijks worden er gemiddeld 15 miljard bomen gekapt. Dit zijn bijna 500 bomen per seconde.
De drie miljard bij te planten bomen die de Europese Unie dus in de planning heeft staan, is in dat opzicht enkel een gebaar dat het anders moet. Helemaal als het wordt geplaatst in perspectief van 3 biljoen bomen op aarde. In dat geval komen we niet eens in de buurt van 1% van het totaal. Desalniettemin is het wel essentieel dat dit in Europa gaat gebeuren, hierbij aannemende dat alle lidstaten de verdere onderhandelingen soepel laten verlopen. Europese bossen verouderen namelijk waardoor het minder koolstof uit de atmosfeer omzet in biomassa. Toch leggen Europese bossen jaarlijks nog gemiddeld 362 miljoen ton CO2 vast.
Boswachter Wohlleben geeft in zijn betoog aan dat de veerkracht van de natuur enorm is. Superorganismen, zoals bomen dat zijn, zullen het overleven. De centrale vraag die hij stelt, is of wij mensen dat gaan meemaken.
Onderzoek naar Natuuropvattingen in Nederland
Natuur wordt gezien als belangrijk en bijna de helft van de Nederlanders zou best nog iets 'dichter' bij de natuur willen leven. Daarnaast zouden ruim zes op de tien Nederlanders die bijna nooit of nooit een natuurgebied bezoeken, dat wel vaker willen doen. Dat de natuur als belangrijk wordt ervaren komt eveneens terug in de houdingen die mensen bewust of onbewust hebben ten aanzien van de natuur.
Ongeveer 80% van de bevolking kan worden gezien als 'natuurmens' of als 'natuurbetrokken'. Daarnaast zijn er ook zorgen over de natuur. Voor acht op de tien mensen is het tamelijk tot zeer waarschijnlijk dat plant- en diersoorten verdwijnen uit Nederland, en eenzelfde hoeveelheid mensen vindt dat erg. De natuur heeft dus aandacht nodig. Maar krijgt de natuur die aandacht? En wat is de rol van de overheid?
De Raad voor de Leefomgeving en infrastructuur - Rli heeft I&O Research gevraagd te onderzoeken welke natuuropvattingen Nederlanders hebben en wat ze vinden van de doelen van het natuurbeleid van de overheid. Zie voor de uitkomsten deze samenvatting