Is biologische landbouw juist slecht voor biodiversiteit? Als dit waar is, wat zijn dan de gevolgen?

Een haas sprint zigzaggend door een grasveld vol klaprozen en kamille. Grutto's en veldleeuweriken vliegen boven de gewassen. Dit is natuurinclusieve landbouw, dit is de toekomst van de landbouw. Een grotere biodiversiteit op het land zal het zesde massale uitsterven van planten en dieren voorkomen. Of toch niet? Als filmmaker Karsten de Vreugd en bioloog Hidde Boersma met wetenschappers en andere deskundigen praten, blijkt het tegenovergestelde waar. Meer extensieve vormen van landbouw, zoals biologische landbouw, hebben dramatisch lagere opbrengsten.

Met een groeiende bevolking leidt dit onvermijdelijk tot uitbreiding van menselijk landgebruik, ten koste van echte natuur. De wereldwijde biodiversiteit zal zo juist afnemen. De twee vrienden komen erachter dat een alternatieve strategie beter werkt. Met een zogenaamde aanpak van landsparing wordt de voedselproductie geconcentreerd op de meest vruchtbare grond, waardoor minder land voor landbouw wordt gebruikt. Hoe meer voedsel we produceren op minder land, hoe meer ruimte er zal zijn voor planten en dieren om te gedijen. Als we onze voedselproductie intensiveren en concentreren op de meest vruchtbare plekken, dan kunnen we meer dan de helft van Europa herbestemmen. Zo kunnen we natuurreservaten creëren met ruimte voor dieren, bomen, paddenstoelen en bijen.

Maar terwijl wetenschappers langzaam een consensus bereiken, beweegt de wereld zich precies de andere kant op. Hoe kan het dat extensieve landbouw zo'n positief imago heeft als het gaat om duurzaamheid? En waarom blijft het idee van landsparing beperkt tot de academische wereld? Om de broodnodige antwoorden te vinden, gaan Karsten de Vreugd en Hidde Boersma op een wereldwijde zoektocht naar de meest duurzame voedselproductie. Hoe ziet dit er in de praktijk uit? En welke radicale keuzes zullen we moeten maken om iedereen op deze planeet te voorzien van voldoende eten en een gezond milieu?

Karsten de Vreugd is een Amsterdamse fictie- en documentairemaker met passie voor muziek en storytelling. Zijn korte films 'Route du Soleil' en 'Downward Facing dogs' gingen in première op het Nederlands Film Festival voordat ze langs de wereldwijde festivals toerden. Zijn eerste documentaire: 'Well fed' won internationale prijzen en toert nog steeds door het festivalcircuit. Karsten schreef, produceerde, regisseerde en hostte deze documentaire met Hidde Boersma. Zijn tweede documentaire 'Zondagskinderen' voor Viceland Nederland bereikte een breed publiek en kreeg ook veel landelijke aandacht. Zijn verhalen provoceren en dagen de status quo uit. Humor is de kern van alles wat Karsten doet. Momenteel ontwikkelt hij zijn eerste fictie speelfilm en werkt hij aan een documentaire en dramaserie. Met zijn bedrijf Sugar Rush is hij volop bezig met het ontwikkelen van relevante documentaires.

De film gaat over de vraag welke vorm van landbouw het meest duurzaam is en tegelijk mensen kan voeden op een gezonde manier, én de boer een boterham geeft. Dat die puzzel niet makkelijk is snapt iedereen. Maar dat wetenschappelijk onderbouwde plannen, zoals ze bijvoorbeeld in Costa Rica in de praktijk bewijzen, compleet ondersneeuwen; dat vond ik echt heftig. In Costa Rica zeggen ze: "prima die biologische opties, alleen hebben we maar een bepaalde hoeveelheid land. We willen liever meer natuur dan meer land voor landbouw gebruiken."
Ik wil dat ook wel, en ik denk ook veel boeren in Nederland. Maar onder het motto 'consuminderen' denken we allemaal dat minderen en sober leven de weg naar duurzaamheid is. Nou, er is ook een ander verhaal!

Dat we een volwassen gesprek kunnen voeren over duurzaamheid en dat innovatie en technologie daar ook een plek krijgt. En dat intensieve landbouw niet alleen als probleem, maar ook als oplossing mag worden gezien. Ik ben zelf een beetje moe van dat constante hippiegezeik. En dan nog; als jij er gelukkig van wordt om zelf een onbespoten wortel uit de grond te trekken: doe het! En laat mij geloven in vooruitgang en innovatie.

3 dingen:  
1. Dat intensiveren van landbouw alleen kan op gronden die dat aankunnen. Wageningen University & Research heeft die modellen tot hun beschikking.

2. Dat we als consument dit zelf niet kunnen oplossen. Dus dat we echt strategische burgerinitiatieven nodig hebben om onze overheid in beweging te krijgen. En om een humaan en duurzaam beleid te voeren op thema's die niet volgens marktwerking zouden moeten worden beoordeeld; zoals milieu, gezondheidszorg en onderwijs.

3. En het goede nieuws; er is dus een oplossing voor duurzame landbouw. Een oplossing die goed is voor stad, platteland en natuur!!! Wat die oplossing is? Daarvoor mag je lekker naar de bios :-)