Theodora Niemeijer Prijs voor vrouwelijke kunstenaars
Ter gelegenheid van Internationale Vrouwendag maakten de Stichting Niemeijer Fonds en het Van Abbemuseum drie genomineerden voor de Theodora Niemeijer Prijs 2021 bekend. De genomineerden van deze vijfde editie zijn het duo Razia Barsatie & Marjet Zwaans, Silvia Martes en Buhlebezwe Siwani. De projectvoorstellen zijn door de jury onder leiding van Hedy d’Ancona geselecteerd uit een recordaantal van 111 inzendingen. Op 27 september 2021 wordt de winnaar bekendgemaakt. De Theodora Niemeijer Prijs is de enige Nederlandse beeldende kunstprijs speciaal voor vrouwelijke kunstenaars.
Hedy d’Ancona pleit voor gelijke kansen tussen mannen en vrouwen in de kunst
Hedy d’Ancona, juryvoorzitter Theodora Niemeijer Prijs 2021: "De jury is erg onder de indruk van het wereldburgerschap van alle deelnemers. Vele voorstellen refereren aan de maatschappij waarin we leven, solidariteit met 'zusters' in andere landen, de angstaanjagende tijdsgeest, het gapende gat tussen arm en rijk en het klimaatprobleem. Hieruit spreekt een urgentie en een grote betrokkenheid. Wij zijn dan ook ontzettend blij met alle 111 ontvangen projectvoorstellen en danken alle kunstenaars voor hun deelname. Iedere inzending is wat ons betreft een stap in de goede richting van meer gelijke kansen tussen mannelijke en vrouwelijke kunstenaars in de kunstwereld."
Over de genomineerden en hun voorstellen voor het oog in het van Abbemuseum
Het project van duo Razia Barsatie - Paramaribo, 1982 & Marjet Zwaans - Groningen, 1988 - vertrekt van een onderzoeksvraag: "Kunnen wij de kernwaarden van de Theodora Niemeijer prijs voor beginnende vrouwelijke kunstenaars in Nederland, oprekken naar een ruimte voor stimulans, ondersteuning en kennisdeling onder beginnende vrouwelijke kunstenaars in Nederland en Suriname?"
Barsatie en Zwaans ontmoetten elkaar in Suriname in 2018, beiden geselecteerd om deel te nemen aan de Moengo Triënnale van Stichting Kibii. Sindsdien hebben de twee kunstenaars de wens uitgesproken samen te werken en nu daadwerkelijk de handen ineengeslagen met een concreet plan: de positie van de vrouwelijke Surinaamse kunstenaar te versterken door middel van een collectieve werkplaats met een op maat gemaakt mentorship-programma. Hun voorstel voor Het Oog, een ovale patio in het Van Abbemuseum, is onderdeel van dit grotere project. Beoogd wordt een uitwisselingsprogramma met 5 online-bijeenkomsten.
Alle documentatie van dit deelproces wordt uitgetekend op de ramen naar Het Oog. In Het Oog zelf komt een ruimtelijke installatie in de vorm van een mobiel en modulair werkstation dat dient als laboratorium en fysiek archief. Het is bedoeld om te kunnen werken aan recepten vanuit online en open source archieven in combinatie met ecologische en lokale materialen.
Silvia Martes - Eindhoven, 1985 - studeerde van september 2009 tot juli 2013 aan de Gerrit Rietveld Academie Amsterdam - Bachelor Fine Arts, Audiovisual. Haar film She that comes from the green forest, on a Tuesday was genomineerd voor de eindexamenprijs Gerrit Rietveld Academie Fine Arts Award Work. Van januari 2019 tot en met mei 2021 was ze Artist in residence bij de Rijksakademie Amsterdam.
In haar voorstel, dat gaat over het conflict tussen isolatie en blootstelling, speelt ze in op de pandemie: "In 'Het Oog' wil ik een filmset bouwen van een overwegend glazen huis veilig in quarantaine tussen de muren van het museum. Omdat het overgrote deel van het huis in de filmset uit glazen ramen bestaat, is het concept van privacy moeilijk te vinden. Een huis veilig beschut binnen een barricade waar alles te zien is, van de eerste schroef die wordt geboord tot de kwaliteit van het beddengoed."
De van oorsprong Zuid-Afrikaanse Buhlebezwe Siwani - Johannesburg, 1987 - volgde van 2014 en 2016 de opleiding 'Masters in Fine Art' aan de Universiteit van Kaapstad. Haar werk reist de wereld over.
Ze stelt voor om een installatie te bouwen van groene Zuid-Afrikaanse Preem zeep, die symbool staat voor de sociaaleconomische situatie van het land die werd gecreëerd en gehandhaafd door kolonisatie en het apartheidsregime. De zeep wordt gevormd om twee steden te creëren die boven elkaar op polycarbonaat, een helder glasachtig materiaal, zullen zitten.
De bovenste stad wordt gemodelleerd naar typisch Nederlandse architectuur en de onderste naar de typische Kaap-Hollandse architectuur in Zuid-Afrika. Door de constructie kan de zeep bij regen naar beneden sijpelen, waardoor de Kaap-Hollandse stad uiteindelijk zal oplossen.
Foto's van genomineerden gemaakt door portretfotograaf Koos Breukel
De foto's van deze genomineerden is gemaakt door Koos Breukel, onder meer bekend van de eerste staatsiefoto van Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima in 2013. Hij maakte ook foto's van
Soundos El Ahmadi, Lucia Rijker en Glennis Grace.
Nederlandse politieke situatie vertaalt in weertypen
De winnaars van de vorige vier edities zijn; Josefin Arnell - 2018, Sissel Marie Tonn - 2016, Sachi Miyachi - 2014 en Sarah van Sonsbeeck - 2012. Zij geven aan dat het winnen van deze prijs hen nieuwe kansen heeft geboden. Sarah van Sonsbeeck, de eerste winnaar zegt hierover het volgende: 'Eigenlijk wilde ik helemaal niets inzenden voor de Theodora Niemeijer prijs, want ik wilde niet als 'vrouwelijke' kunstenaar worden gezien. Het besef dat dit een zelfopgelegd vooroordeel was, overtuigde me om wel mee te doen. Ik moedig iedereen aan om dergelijke vooroordelen terzijde te leggen.'
Werk Sarah van Sonsbeeck illustreert politieke situatie vertaalt in weertypen
Sarah van Sonsbeeck was in 2012 winnaar van de eerste editie van de Theodora Niemeijer prijs. Haar kunstproject voor Het Oog in het Van Abbemuseum was een ludieke weergave van de politieke situatie in 2012, vertaalt in weertypen. Het droeg de naam 'Informational Weather' en betrof een klimaatsysteem waarin de zeven grootste politieke partijen een eigen weerselement hadden. Deze elementen waren dan geïnspireerd op de partijfilosofie. En hoe groter de partij, hoe meer haar element het klimaatsysteem mag beïnvloeden. Daarbij leidde Van Sonsbeeck wekelijks de peilingen af van de verhoudingen tussen partijen en berichtgeving in de media. Dit werd als volgt geïllustreerd: VVD: lichte nevel, PvdA: zon, CDA: regen, PVV: onweer, SP: stevige wind, D66: zacht briesje, GroenLinks: mist. Zie foto boven.
Het politieke 'klimaatsysteem' leidde tot de val van het eerste kabinet-Rutte.
De Tweede Kamerverkiezingen in 2012 waren ontbindingsverkiezingen voor de Nederlandse Tweede Kamer en gehouden op 12 september 2012. De verkiezingen waren oorspronkelijk gepland voor mei 2014. Deze werden echter vervroegd vanwege de val van het kabinet-Rutte-I. Op 21 april 2012 werd namelijk duidelijk dat de coalitiepartijen CDA en VVD geen overeenstemming konden bereiken met gedoogpartner PVV. Dit ging over de maatregelen die genomen zouden moeten worden om het Nederlandse begrotingstekort terug te dringen. De extra bezuinigingen konden oplopen tot 16 miljard euro. Hiermee zou moeten worden voldaan aan de Europese eis van een begrotingstekort van maximaal 3%.
Het overleg begon op 5 maart 2012 en eindigde op 21 april 2012 nadat de PVV aan de partners VVD en CDA kenbaar had gemaakt, niet akkoord te kunnen gaan met de plannen. Op 23 april 2012 diende Premier Mark Rutte het ontslag van de regering in, en stelde dat het uitschrijven van nieuwe verkiezingen een voor de hand liggend scenario zou zijn...
In januari 2021 is het kabinet-Rutte III gevallen op grond van het rapport over de toeslagenaffaire. En nu is kabinet-Rutte IV in de maak. Als het formeren maar goed gaat, want het begin is weer een beetje nevelig...
Sarah van Sonsbeeck kleindochter van toenmalig politicus Jan van den Brink
Beeldend kunstenaar Sarah van Sonsbeeck is de kleindochter van toenmalig politicus Jan van den Brink. Hij was ook mede oprichter van de ABN AMRO Kunstcollectie. Van 21 januari 1948 tot en met 2 september 1952 was hij minister van Economische Zaken in de kabinetten Beel I, Drees-Van Schaik en Drees I. Hij werd enkele keren gevraagd om minister-president te worden, maar wees dat iedere keer af om de afspraak daarin met zijn echtgenote na te komen.
In 1942 promoveerde hij cum laude op de dissertatie Maatschappijstructuur en Werkgelegenheid, waarin hij het gelijktrekken van inkomens bepleitte door ingrijpen van de overheid. Dit zou een oplossing zijn voor de conjuncturele werkloosheid die in zijn ogen onvermijdelijk was in een laat-kapitalistische economie. Een economie waarin het evenwicht in de economische activiteit, door monopolies steeds ver beneden de productiecapaciteit ligt. Een volledige werkgelegenheid zou de economie verstoren, omdat daardoor looneisen zouden worden gesteld die een looninflatie-spiraal zouden ontketenen.
Van den Brink was op zijn dertigste al hoogleraar Staatshuishoudkunde in Nijmegen en Eerste Kamerlid voor de KVP, de voorloper van het CDA. Hij werd 21 januari 1948 de jongste minister op Economische Zaken uit de Nederlandse parlementaire geschiedenis. Tussen 1948 en 1952 had hij een groot belangrijk aandeel in de economische wederopbouw van Nederland met steun van de Marshall-hulp en particuliere investeringen door Amerikaanse bedrijven. Dit werd de motor van de welvaartsstaat.
In de jaren 60 en 70 was hij bestuurslid en voorzitter bij de AMRO Bank. In 1976 keerde Van den Brink zich met acht medestanders uit de bankwereld en de industrie, tegen het in hun ogen nivellerende en keynesiaanse beleid van het kabinet-Den Uyl. Dit is een opmerkelijk detail, aangezien hij op de onderwerpen van dit beleid afgestudeerd zou zijn. Een ander opmerkelijk detail is dat Van den Brink tijdens de 2e wereldoorlog meewerkte aan verzetskrant 'Je Maintiendrai', gemaakt door een groep katholieken, protestanten en buitenkerkelijken. Hierin werd gepleit voor een ontzuilde samenleving en brede, niet-confessionele volkspartijen. Uiteindelijk is het na de bevrijding opgegaan in weekblad Vrij Nederland.
Na zijn pensionering was Van den Brink actief als kunstschilder, en maakte onder andere een serie van 33 aquarellen bij een biografie over het leven van de 17e-eeuwse predikant Everardus Bogardus.
Over de Theodora Niemeijer Prijs
De Theodora Niemeijer Prijs is een stimuleringsprijs voor beginnende, vrouwelijke beeldend kunstenaars. Het doel van de prijs, die sinds 2012 bestaat, is om bij te dragen aan de ontwikkeling van beginnend talent en het bevorderen van gelijke kansen tussen mannelijke en vrouwelijke kunstenaars in de kunstwereld. Het is de enige Nederlandse beeldende kunstprijs speciaal voor vrouwelijke kunstenaars.
De prijs ter waarde van € 10.000, wordt eens per twee jaar uitgereikt aan de kunstenaar die het beste projectvoorstel maakt voor 'Het Oog' in het Van Abbemuseum in Eindhoven. De winnaar ontvangt niet alleen een geldbedrag, maar krijgt ook gelegenheid om haar project tussen 9 april en 9 oktober 2022 aan het publiek te presenteren in het museum. De kunstenaars op de 2e en 3e plaats ontvangen een 'cheque' van respectievelijk € 2.500 en € 1.500.
Samenstelling jury 2021
- Emily Pethick - directeur Rijksakademie van Beeldende Kunsten
- Charl Landvreugd - hoofd onderzoek en curatorial practice Stedelijk Museum Amsterdam, kunstenaar en schrijver
- Sarah van Sonsbeeck - kunstenaar en winnaar Theodora Niemeijer Prijs 2012
- Yolande Zola Zoli van der Heide - conservator tentoonstellingen Van Abbemuseum
- Andrea Davina - voorzitter bestuur Stichting Niemeijer Fonds
- Juryvoorzitter is dit jaar Hedy d’Ancona - sociologe, politica en feministe
Over het Niemeijer Fonds
Het Niemeijer Fonds is vernoemd naar zijn oprichter Theodora Niemeijer - Groningen 1912 – Laren 2004, dochter van de bekende tabaksfabrikant Niemeijer in Groningen. Ze was een bijzondere persoonlijkheid met een grote passie voor beeldende kunst. In 1996 richtte Theodora Niemeijer een eigen stichting op met als doel het stimuleren van beginnende kunstenaars. Deze stichting doneert jaarlijks uit het rendement van het vermogen, bedragen aan verschillende kunstenaars. Dit varieert van musici tot beeldende kunstenaars en aan verschillende initiatieven op het gebied van kunst, cultuur en maatschappij. In 2021 viert het Niemeijer Fonds zijn 25-jarig jubileum.
Andrea Davina, voorzitter Stichting Niemeijer Fonds, en Charles Esche, directeur Van Abbemuseum: "Hoewel er de afgelopen jaren een positieve verandering valt waar te nemen, zijn de cijfers nog niet zo dat er sprake is van gelijke kansen tussen mannelijke en vrouwelijke kunstenaars in de Nederlandse kunstwereld. Daarom blijven Stichting Niemeijer Fonds en het Van Abbemuseum zich gezamenlijk hard inzetten voor het meer zichtbaar maken van vrouwelijke kunstenaars in Nederland".