Alles over Van Gogh en de Zonnebloemen; het ontstaan, onderzoek en restauratie van dit fameuze schilderij. Te zien in de zomertentoonstelling met podcast van Hello Radio!
Een van de bekendste schilderijen van Vincent van Gogh, staat centraal in de zomertentoonstelling Van Gogh en de Zonnebloemen - 1889. De afgelopen jaren is veel onderzoek gedaan naar dit
meesterwerk uit de collectie van het Van Gogh Museum. Hoe ontstond het schilderij, welke betekenis had de zonnebloem voor Van Gogh en wat waren zijn ambities met de Zonnebloemen? De
tentoonstelling presenteert de resultaten van het recente materiaal-technische onderzoek naar dit schilderij, dat volgens Van Gogh zelf behoorde tot het beste dat hij had gemaakt. Hoe ging hij te
werk, hoe zit het met de verkleuring van bepaalde pigmenten, en wat weten we nu over de restauratiegeschiedenis en de huidige conditie van het schilderij? Om een indruk te geven van de kleuren
zoals zij er oorspronkelijk uitzagen, zijn voor de tentoonstelling geschilderde reconstructies gemaakt.
Ook is – voor het eerst - de achterkant van dit topstuk te zien, inclusief het latje dat Van Gogh zelf toevoegde om de zonnebloemen meer ruimte te geven.
Van Gogh en de Zonnebloemen is van 21 juni t/m 1 september dagelijks open van 9 tot 19 uur.
Sr. conservator Nienke Bakker neemt je mee in "Van Goghs wereld van de Zonnebloem"
Nienke Bakker is senior conservator schilderijen bij het Van Gogh Museum. Ze maakte onder andere deel uit van de redactie van Vincent van Gogh - De Brieven, en heeft diverse tentoonstellingen over hem samengesteld, te weten; Van Goghs brieven, Van Gogh aan het werk, Daubigny, Monet, Van Gogh - Impressies van het landschap. De waanzin nabij - Van Gogh en zijn ziekte, en Van Gogh & Japan. Voor de opening verzorgde ze een mooie rondleiding in de tentoonstelling "Van Gogh en de Zonnebloemen."
Het onderzoek gebundeld in; Van Gogh’s Sunflowers Illuminated - Art Meets Science
De Zonnebloemen van Vincent van Gogh worden door velen gezien als iconen van de West-Europese kunst. Twee van deze meesterwerken - de eerste versie geschilderd in augustus 1888 - The National Gallery in Londen - en het schilderij uit januari 1889 - Van Gogh Museum in Amsterdam - zijn uitgebreid onderzocht door een interdisciplinair, internationaal team van experts. Van Gogh's Sunflowers Illuminated: Art Meets Science is een wetenschappelijke publicatie waarin ruim 30 auteurs, waaronder wetenschappers, restauratoren en kunsthistorici, de resultaten presenteren van dit jarenlange onderzoek met de nieuwste technieken naar deze twee schilderijen.
De schilderijen zijn diepgaand onderzocht met behulp van een breed scala aan technieken, waaronder state-of-the-art, niet-invasieve analysemethoden, om goed naar en onder het verfoppervlak te kijken. Het boek beschrijft de totstandkoming, gebruikte materialen en technieken, de invloed van restauraties op de huidige conditie, de verkleuringen die zijn opgetreden en de bijzondere betekenis van de zonnebloem voor Van Gogh.
Van Gogh Museum Shop - 256 pagina's prijs € 55.
De totstandkoming van dit bijzondere onderzoek en intensieve samenwerking voor de realisatie
Expert Ella Hendriks startte dit onderzoek naar Zonnebloemen als senior restaurator in het Van Gogh Museum. Na haar benoeming tot hoogleraar Conservering en Restauratie van cultureel erfgoed aan de Universiteit van Amsterdam, bleef zij de centrale figuur in de lopende studie en de totstandkoming van dit boek. In haar bijdrage als auteur was Ella Hendriks ook mede hoofdredacteur, naast hoofdredacteur Marije Vellekoop, hoofd Collecties en Onderzoek bij het Van Gogh Museum. Vellekoop over dit boek in de nieuwe serie Van Gogh Museum Studies: "We zijn dankbaar voor de waardevolle samenwerking met Ella Hendriks en trots op deze uitgave die een bijdrage levert aan het wetenschappelijke onderzoek naar Van Gogh, en aan de kennis over 19de-eeuwse materialen. Het boek laat zien hoeveel kennis vergaard wordt door de verschillende onderzoekstechnieken en het bundelen van diverse expertises."
Voor het onderzoek en de totstandkoming van de wetenschappelijke publicatie heeft het Van Gogh Museum samengewerkt met The National Gallery in Londen, Universiteit van Amsterdam, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Universiteit Antwerpen en Shell Nederland. De toegang tot het Mobile LABoratory network - CNR-ISTM/SMAArt in Perugia, Italië en Nicolaus Copernicus University in Torún, Polen - werd financieel gesteund door consortium IPERION CH.
Van Gogh U.K. correspondent Martin Bailey bezoekt museum voor Symposium van Gogh
Martin Bailey is correspondent van The Art Newspaper in Londen. Hij is expert op het gebied van Van Gogh en schrijft hierover in zijn online blog:
theartnewspaper.com/adventures-with-van-gogh
Daarnaast is hij auteur van diverse boeken over Van Gogh, waaronder: "The Sunflowers are Mine: The Story of Van Gogh's Masterpiece": amazon.co.uk
This is the story of one of the world's most iconic images. Martin Bailey explains why Van Gogh painted a series of sunflower still lifes in Provence. He then explores the subsequent adventures of the seven pictures, and their influence on modern art. Through the Sunflowers, we gain fresh insights into Van Gogh's life and his path to fame. Based on original research, the book is packed with discoveries throwing new light on the legendary artist.
Book: available at Amazon UK - hardcover £18.31
Van Gogh: van eerste bloemstilleven tot de wereldberoemde Zonnebloemen
Van Gogh en de Zonnebloemen toont de bijzondere ontstaansgeschiedenis van het schilderij en de betekenis die de zonnebloem had voor Van Gogh. Tijdens zijn verblijf in Parijs koos hij voor het eerst de zonnebloem als onderwerp, in landschappen en in stillevens. In het Zuid-Franse Arles schilderde hij vervolgens zijn beroemde grote vazen met zonnebloemen, die verbonden raakten met zijn vriendschap met Paul Gauguin. Het schilderij dat zich nu in de collectie van het Van Gogh Museum bevindt was oorspronkelijk bestemd voor Gauguin, die twee maanden bij Van Gogh in Arles woonde en Van Gogh toen portretteerde als de schilder van zonnebloemen.
Lees ook het artikel over ode aan van Gogh door Bloemencorso Zundert met 50.000 dahlia's.
Van Gogh rekende de Zonnebloemen tot zijn beste werken. Hij besefte dat hij met deze schilderijen een bijzondere prestatie had geleverd: 'voldoende in vuur geraken om die goudkleuren en die bloementonen te laten versmelten – dat kan de eerste de beste niet, daarvoor is de energie en aandacht van een hele persoonlijkheid nodig'. Niet alleen kunstschilder Paul Gauguin was onder de indruk, ook andere schilders, waaronder impressionist Isaac Israëls, evenals Van Gogh's broer Theo van Gogh, en vele critici vonden ze prachtig. Al snel na Van Gogh's vroege dood kregen de Zonnebloemen de status van meesterwerken.
Voor de tentoonstelling werd het Van Gogh schilderij Zonnebloemen zo opgehangen dat voor eerst de achterkant zichtbaar is voor het publiek. Het schilderij zal niet meer worden uitgeleend aan andere musea. Foto bewerking van redactie Dag van de Vrouwen.
Achterzijde van het schilderij De Zonnebloemen met toegevoegd latje voor het eerst te zien
Van Gogh en de Zonnebloemen bevat 23 werken, vrijwel allemaal uit de collectie van het Van Gogh Museum: naast Van Gogh's Zonnebloemen ook enkele andere topstukken als Het Gele Huis - 1888 - en Paul Gauguin's Van Gogh zonnebloemen schilderend - 1888 - en enkele tekeningen van Van Gogh die vanwege hun kwetsbaarheid en lichtgevoeligheid zelden getoond worden. Er zijn tevens twee bruiklenen: Van Gogh's schilderij Zinnias in een majolica kan - 1888 - uit een particuliere collectie dat niet eerder in Nederland te zien was, en van Isaac Israëls Vrouw in profiel, voor Zonnebloemen van Vincent van Gogh - 1916-1920 - uit Museum de Fundatie in Zwolle.
Bijzonder is dat voor het eerst de achterzijde van de wereldberoemde Zonnebloemen wordt getoond, zodat het latje met originele spijkers zichtbaar is dat Van Gogh zelf heeft toegevoegd aan de bovenkant van het doek. Waarschijnlijk ontdekte hij tijdens het schilderen dat de bovenste zonnebloemen te dicht tegen de rand van het beeldvlak kwamen, en bevestigde hij de smalle houten lat aan de bovenzijde om zo het boeket meer ruimte te geven!
Conditie van het schilderij De Zonnebloemen is kwetsbaar maar gelukkig wel stabiel
In Van Gogh en de Zonnebloemen worden de resultaten van het uitgebreide materiaal-technisch onderzoek naar dit topstuk voor het eerst getoond. Het onderzoek werd uitgevoerd door een internationaal team van specialisten van de universiteiten van Antwerpen, Perugia en Torún en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, onder leiding van toenmalig senior restaurator Ella Hendriks, thans hoogleraar Conservering en restauratie van cultureel erfgoed aan de Universiteit van Amsterdam.
Zonnebloemen is bestudeerd met de nieuwste onderzoekstechnieken, waarbij het schilderij niet meer naar de apparatuur hoefde te reizen, maar de mobiele apparatuur overal vandaan naar het schilderij werd gebracht. Tijdens het onderzoek is zoveel mogelijk informatie verzameld over het doek, de grond- en verflagen, evenals de eerdere restauraties die het werk heeft ondergaan. Dit alles om erachter te komen welke materialen Van Gogh gebruikt heeft, wat de conditie van het schilderij is, of een restauratie nodig en mogelijk is, en wat gedaan kan worden om het schilderij - 130 jaar nadat het is gemaakt – zo goed mogelijk te bewaren voor de toekomst. Tegelijkertijd deed The National Gallery in Londen een vergelijkbaar technisch onderzoek aan hun Zonnebloemen, dat vijf maanden eerder geschilderd werd en als voorbeeld diende voor de versie in het Van Gogh Museum.
Een belangrijke conclusie is dat de grond- en verflagen van de Zonnebloemen in het Van Gogh Museum stabiel zijn, maar zeer gevoelig voor trillingen en verandering in luchtvochtigheid en temperatuur. Het is dus van belang dat het schilderij zo min mogelijk wordt verplaatst en in een stabiel klimaat hangt. Om die reden besloot het Van Gogh Museum onlangs het schilderij Zonnebloemen niet meer te laten reizen.
Hoogleraar conservering en restauratie Ella Hendriks bij Van Gogh's 'Veld met irissen'
Ella Hendriks was jarenlang de senior conservator schilderijen bij het Van Gogh Museum. Samen met andere deskundigen deed ze onderzoek naar de werkwijze en materiaalgebruik van Van Gogh voor de conservering van diens werken. Deze opgedane kennis heeft ze toegankelijk gemaakt door middel van lezingen en publicaties, waaronder; Van Gogh's Studio Practice, Van Gogh's Bedrooms en de recente publicatie Van Gogh's Sunflowers Illuminated - Art meets Science.
Gedetailleerde kennis over de verkleuring en reconstructies van schilderij De Zonnebloemen
Het onderzoek heeft gedetailleerde kennis opgeleverd over de kleuren en kleurmengingen die Van Gogh heeft gebruikt en het natuurlijke verouderingsproces van de verf. De oorspronkelijke kleurnuances zijn gedeeltelijk verloren als gevolg van de effecten van verkleuring. We weten nu dat de kleurverandering in de Zonnebloemen wordt veroorzaakt door het verbleken van een bepaald type rode verf (geraniumlak) en het verdonkeren van een bepaald type gele verf (chroomgeel). Ook weten we meer over de verschillende restauraties die het werk onderging en wat daar de gevolgen van zijn. Zo hebben de vernislagen die later zijn aangebracht, het uiterlijk van het schilderij eveneens beïnvloed. Om een indruk te geven van de kleuren zoals zij er oorspronkelijk uitzagen, zijn voor de tentoonstelling geschilderde reconstructies gemaakt. Kunstenaar Charlotte Caspers schilderde deze reconstructies van twee details van de Zonnebloemen aan de hand van de resultaten van het wetenschappelijk onderzoek.
Lichte restauratie op vernis en noodzakelijke retouches op schilderij De Zonnebloemen
Op basis van de conclusies uit het onderzoek werd Zonnebloemen begin dit jaar licht gerestaureerd. De vernislagen zijn vuil en vergeeld maar kunnen niet verwijderd worden omdat de verf- en vernislagen op sommige plekken met elkaar vermengd zijn. De waslaag die eind jaren '90 plaatselijk op de vernislagen is aangebracht en in de loop der tijd een mat, wittig effect heeft gekregen, is tijdens de restauratie verwijderd. Ook werden de verkleurde retouches van een eerdere restauratie onder de loep genomen. Omdat deze oude retouches niet verwijderd kunnen worden, aangezien ze onder de vernislaag zitten, werden nieuwe retouches over de oude aangebracht.
Kunstenaar Charlotte Caspers schildert twee reconstructies van De Zonnebloemen
Kunstenaar Charlotte Caspers schildert op basis van de onderzoeksresultaten reconstructies van de originele kleuren van Van Gogh's Zonnebloemen in het Van Gogh Museum, 2019. Ze studeerde kunstgeschiedenis en restauratie van schilderijen. Naast haar vrije werk maakte ze reconstructies van schilderijen voor musea, onderzoeksprojecten en het AVROTROS programma "Het Geheim van de Meester". Charlotte Caspers heeft reconstructies gemaakt voor onder andere Tate Britain, Princeton University, het Rijksmuseum Amsterdam, Museum Boijmans Van Beuningen en het Van Gogh Museum. Voor "Het Geheim van de Meester " heeft ze 22 historische meesterwerken gereconstrueerd.
Werken van kunstenaar Isaac Israels; een ode aan Van Gogh.
Hello Radio Live over Van Gogh en de Zonnebloemen
Hello Radio Special in het museum over Van Gogh en de Zonnebloemen. Inclusief interviews met Nienke Bakker - senior conservator, Ella Hendriks - hoogleraar Conservering en restauratie, en Martin Bailey - UK correspondent, gespecialiseerd in Van Gogh.